بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی

پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی در 70 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی

فصل اول

مقدمه و بیان مساله   (1-1

پیشینه تاریخی تحقیق   (1-2

فصل دوم : مواد و روشهای تحقیقفصل دوم : مواد و روشهای تحقیق

1-2) نوع و روش تحقیق

2-2) فرضیه تحقیق

3-2) اهداف تحقیق

فصل سوم : یافته های تحقیق

1-3) معانی محراب در فرهنگهای لغت فارسی و عربی

2-3) محراب در ادبیات عرفانی

3-3)  تقسیم بندی کلی در مورد منشا پیدایش نقوش محرابی

4-3)  پوست حیوانات

5-3) محرابی در اسلام و رابطۀ آن با مهرابه ها

          1-5-3) محرابهای اولیه  

          2-5-3) نقش محراب در مساجد و دیگر اماکن مذهبی

          3-5-3) مشهورترین محرابهای جهان اسلام

          4-5-3) محراب در معماری اسلامی

          6-3) محراب کلیساها و وجه تشابه و تفاوت آنها با محراب مساجد

7-3) محراب در آئین مهری

          1-7-3) مهرابه در آئین مهر

          2-7-3) شکل مهرابه ها

          3-7-3) تمثیل کشتن گاو

          4-7-3) بررسی نقش غار در آئین میترا

          5-7-3) مهرابه های ایران

8-3) رنگ در محراب

9-3) کتیبه های تزئینی محرابها

10-3) ارتباط نمکدانهای عشایری ایران و نقش محراب و انعکاس نقوش شبیه به آن بر روی انواع تاچه های بختیاری

11-3 ) قالیهای محرابی

          1-11-3)طرح محرابی ستوندار

          2-11-3) طرح محرابی قندیلی

          3-11-3) طرح محرابی درختی

          4-11-3) طرح محرابی گلدانی

          5-11-3) طرح محرابی دورنما  

          6-11-3) طرح سجاده ای (طرح سجاده شاه عباسی)

          7-11-3) تفاوت قالیچه های طرح سجاده ای با قالیچه های سجاده

          8-11-3) طرح محرابی هزار گل (گل و بوته دار)

          9-11-3) طرح محرابی باغی (محرابی چهارباغ)

          10-11-3 ) طرح محرابی گنبدی (گنبددار)

          11-11-3) طرح محرابی ترنجی (ترنج دار)

          12-11-3) طرح محرابی تصویری (تصویردار)

         13-11-3) طرح گلدانی حاج خانمی

         14-11-3) طرح دو محرابه

         15-11-3) طرح سجاده چند محرابه (3،5،7 یا 9 محراب)

12-3) نمونه هایی از محرابهای مختلف ( عکس )

13-3) طرح محرابی و سجاده ها در مناطق مختلف

14-3) محرابی در مناطق مختلف

15-3 ) نقش ناظم

16-3 ) نماد در قالی

          1-16-3 ) نماد سرو

          2-16-3 ) نماد شجره الاخضر

17-3 ) چند نمونه از قالیهای محرابی موزة فرش

 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها

فصل پنجم : پیشنهاد و جمع بندی

فصل ششم : فهرست زیر نویسها / منابع و مآخذ

چکیده تحقیق

در این تحقیق در ابتدای امر سعی بر آن شده تا معنی و مفهوم محراب در فرهنگهای لغت و همچنین جایگاه آن در ادبیات عرفانی ارائه شود . در مرحله بعد تقسیم بندی های مختلف و نظریاتی که در مورد ریشه محراب و منشا پیدایش این نقش می باشد مورد بررسی قرار گرفته و در مورد هر کدام توضیحات لازم ارائه شده است ؛ به عنوان مثال در مورد محرابی در اسلام پس از عنوان نظریه ، به موضوعاتی از قبیل محرابهای اولیه ، نقش محراب در مساجد ، مشهورترین محرابهای جهان اسلام ، محراب در معماری اسلامی و ... اشاره شده است ؛ و یا در مورد نظریه محراب و مهرابه پس از توضیح ارتباط محراب با مهرابه های آئین مهری ، به توضیح در مورد شکل مهرابه ها ، تمثیل کشتن گاو ، مهرابه های ایران و ... پرداخته شده است .

پس از بررسی ارتباط نمکدانهای عشایری ایران با نقش محراب ؛ طرحهای مختلف محرابی را به همراه عکسهای مربوط به آن شرح داده ایم ؛ و در انتها نیز علاه بر بررسی نماد در قالیهای محرابی و جانمازی ، به بررسی چند نمونه از قالیهای محرابی موجود در موزه فرش پرداختیم .

با امید به اینکه تحقیق حاضر مورد توجه قرار بگیرد .

فصل اول :

مقدمه و بیان مساله   (1-1

طراحی سنتی ایران اساساً پیش از تاریخ یعنی پیش از پیدایش خط – شکل گرفته است .می دانیم که بشر طراحی را از مرحله غار نشینی آغاز کرده است ، دوره ای که سنگ ساده و نتراشیده را به عنوان ابزار به کار می برد ، اما انسان این دوره دارای ره آوردهای مهم فرهنگی است که در نقش پردازی او اثر گذاشته است . همچنین دوره های نوسنگی ، مفرغ تا آهن هر یك برای انسان یا در هر دوره ای انسان برای ما دارای ره آوردهای مشخصی است که باید شناخته شود ، زیرا در هر یك از دوره ها به حسب وضع اجتماعی و اقتصادی انسان ، دسته ای از نقشها آفریده شده است . گذشته از این ، اعتقادات انسان در هر دوره هم باعث پیدایش نقشه هائی شده است که باید به آنها پرداخت .

عمده مبانی طراحی سنتی ایران مذهبی است ، اما پیش از رسیدن به آن مبناها باید گفت که حتی نخستین نقشهائی هم که انسان کشید ،بنیان مذهبی دارد ؛ یعنی به طور عمده جادوئی است . هر گونه باور به نیروئی بیرون از طبیعت یا ماوراء طبیعت ، بنیانی برای مذهب است ، ولو این که ما امروز آن گونه باورها را جزو مذهب نشماریم . مثلاً جادوگری کاری کاملاً مذهبی است و اتفاقاً همه نقاشیهای آغازین انسان هم دارای بنیاد جادوئی است ، زیرا از آن جهت نقش گاو وحشی یا گوزن را به دیواره غار کشیده اند که به آن تیراندازی کنند ، چه انسان باور داشت که اگر تصویر چیزی را تسخیر کند ، خود آن را هم تسخیر خواهد کرد . جای تیر روی نقاشی های درون غارها اندک نست . نقش کوه ، آب ، رقص مذهبی ، نمادهای آ ب ، گیاه ، حیوان و چهره ، عمده ی دست ساخته های نقش دار کهن – مثل سفال – را انباشته است . حتی بعد ها و در دوره تمدنهای پیشرفته نقشهای مذهبی بر انواع ابزارها و وسائل زندگی انسان دیده می شود . برای مثال تصویر کوزه ای را می بینیم که از مرو کشف شده است و روی آن آئین سوگ سیاوش ، که در واقع آئین عزای خدای نباتی است ، دیده می شود . البته نقشهای صرفاً تزئینی هم از زمانهای دور بر ابزارها و وسائل دیده می شود .(1 )

اصول کلی طرح در قالی ایران

به طور کلی طرحهای قالی در ایران به دو دسته کاملاً مشخص قابل طبقه بندی هستند .

الف ) طرحهای شکسته یا هندسی که شامل طرحهایی هستند که از خطوط مستقیم شکسته تشکیل شده اند .

ب ) طرحهای گردان که شامل طرحهائی هستند که از خطوط منحنی قوام گرفته اند .

مضاف براینکه وجود هر دو طرح در یک نقشه قالی محال نبوده ، و در این مواردکه طرحهای شکسته وگردان مشترکاً در طراحی استفاده شده باشند – وجه غالب مورد توجه می باشد .

این تقسیم بندی دارای ویژگی جغرافیایی و یا منطقه ای نیز می باشد به نحوی که طرحهای شکسته اغلب تداومی است در میان شهرنشینان و کارگاههای شهری . علت این ویژگی نیز مستقیماً مربوط به قابلیت و مهارت طراحان و بافندگان این مناطق می باشد . گذشته از این طبقه بندی کلی که مطمع نظر در آن خطوط مربوط می شود ؛ طبقه بندی های دیگری نیز در طراحی فرش وجود دارد . از آن جمله طبقه بندی منطقه ای است و آن مربوط به منطقه تولید است که معمولاً دارای مشخصه های خاص همان مناطق است . برای نمونه فرشهای ترکمن مجموعه ای از طرحهای هندسی مربوط به طوایف متعدد ترکمن است که بعنوان سمبل های هر طایفه شناخته شده و در جای دیگر مورد استفاده نیست . از این رو فرش منطقه ترکمن و سایر مناطق را به راحتی می توان تمیز داد ؛ یا مثلاً فرشهای بختیاری دارای ویژگیهای مشخصی از طرح هستند که از طرحهای سایر مناطق قابل شناسایی است . اما این شناسایی در اکثر موارد قطعی نیست . فرش های تبریز و اصفهان غیر از موارد خاص ، ویژگیهای قطعی منطقه ای را دارا نیستند ؛ و یا نمی توان فرش های تولیدی کاشان –اردستان – اردکان – نائین – یزد - کرمان و ... را در تمامی موارد از هم تمیز داد . این شرایط خصوصاً امروزه به جهت توسعه ارتباطات و افزایش جابجایی جمعیت و امکانات رونوشت برداری بیشتر بوده و تقریباً به سمتی رفته ایم که طرح قم با ورامین و ساوه یا تبریز و اصفهان در هم آمیخته شده و خصلت های منطقه ای خود را از دست داده اند . البته این بدان معنی نیست که دیگر طرحهای منطبق بر ویژگیهای شناخته شده ادوار گذشته تولید نمی گردند . ( 2 )

با توجه به طبقه بندی که توسط شرکت سهامی فرش صورت گرفته است ؛ نقوش فرشهای ایران در 19 گروه اصلی با زیر مجموعه های آن قرار می گیرد که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد .

گروه 1 – طرحهای آثارباستانی و ابنیه اسلامی :

 برای ایجاد این طرحها از ساختمانها و کاشیکاریها و اشکال هندسی و تزئینی بنا ها الهام گرفته شده است . در طول تاریخ طراحان فرش در طرحهای اصلی دخل و تصرفاتی کرده و طرحهای فرعی از آنها بوجود آورده اند . معروفترین آثار از این قبیل عبارتند از : طرح مسجد شیخ لطف ا... -  محرابی کوفی – مسجد کبود – مقبره شیخ صفی – سر در امامزاده محروق – گنبد قابوس- مسجد شاه اصفهان – تخت جمشید – طاق بستان – طاق کسری .

محرابی قم

15-3 ) نقش ناظم

اما در كنار نقوش معروف محرابی كه به واسطه ی اندازه ی خاص آنها به قالیچه های سجاده ای نیز شهرت یافته اند، یك گروه از نقوش زیبای قالی ایرانی قرار گرفته اند كه به علت شباهت زیاد آنها و با استناداتی كه محققان و هنرشناسان غربی بر آنها داشته اند، باید آنان را نیز به لحاظ طرح محراب گونه ی آنها در گروه طرحهای محرابی قرار داد، كه محققاً چنین نیست و با توضیحات و بررسیهای عالمانه ی سیروس پرهام در مورد نقوش فرشهای استان فارس هویت واقعی این نقش نیز هویدان می گردد، وی می نویسد :

« نقش اصلی فرشهای این گروه در میان فرش شناسان شیراز با نام نقش ناظم معروف و شناخته شده است كه طرح مشهور و تقریباً خاص این قشقایی است و در بازار تهران به طرح “ حاج خانومی ” شهرت یافته اند. »

طرح ناظم طرح و نقشی است كه بسیار قدیمی و مشهور كه از روزگار صفویه با نام نقش گلدانی تقریباً در همه ی شهرهای قالیبافی ایران و نیز هندوستان به شیوه های متفاوت بافته شده و در ایل قشقایی نیز از حدود دو قرن پیش به طور مداوم و منحصراً توسط بافندگان طایفه ی كشكولی بافته می شود. بیشتر فرش شناسان و هنرشناسان مغرب زمین از پروفسور پوپ تا سایر مجموعه داران نامداری چون جوزف مك مولان، آن را جزو قالیچه های سجاده ای آورده اند بی آنكه به مرسوم نبودن قالیچه های سجاده ای در میان ایلات و عشایر فارس و به ویژه به اندازه های نا متناسب و غیر سجاده ای این قالیچه ها كه غالباً دو برابر و گاه سه برابر سجاده است توجه داشته باشند. این برداشت نادرست كه به صورت یك غلط مشهور در آمده بیشتر ناشی از نقش محراب مانند قسمت بالای این طرح و نیز مشتبه شدن دو نیم سرو دو طرف فرش با ستون است. حقیقت آن است كه چارچوب این نقش، ایوان یا مدخل و یا درگاهی است كه دو سوی آن دو سرو جای گرفته و به باغی گشوده شده است. باغی پرگ و پر شكوفه كه گلهای گوناگون رنگارنگش همه از یك ساقه و از درون یك گلدان روییده است. باغ هم كه می دانیم چه جاذبه افسون كننده ای برای هنرمندان و قالیبافان ایرانی، به ویژه بافندگان سرزمینهای خشك و سوزان جنوب داشته است. و در واقع اصل این نقش در گروهی از قالیهای معروف به هزارگل قشقایی دیده می شود كه همانگونه كه گفته شد در بازار شیراز با نام نقش ناظم شناخته می گردد.

نگاهی به نمونه های گوناگون كاربرد این نقش در « باغ گلدان » در سایر نقاط ایران در طول چند قرن گذشته كافی است تا حقیقت این نقش در یافته شود، خاصه آن كه در برخی نمونه های قدیمی قالی « نقش گلدانی » سروها به طور كامل دو نیم شده و در دو سمت باغ قد برافراشته است. این كه این شبه لچكهای بهم پیوسته طاق مانند را محراب پنداشته و به تبع آن شبه ی « قالیچه ی سجاده ای » را القا كرده اند، بیشتر به آن سبب است كه آنها را به یقین طاق قوسی محرابی دانسته اند، حال آن كه طاق بودن این لچكهای پیوسته مسلم نیست. چرا كه اولاً طاق قوسی كه از اجزای اصلی معماری ساسانی و معماری ایران پس از اسلام است منحصر به عبادتگاه و مسجد و محراب نبوده و بیشتر خانه ها و بناهای ایران در طول چندین سده درگاههای طاقی داشته است. ثانیاً از لحاط منطق طراحی منطقی تر خواهد بود اگر این لچكهای پرچین و شكن را پرده ای آویخته از درگاه بدانیم كه از دو سمت گشوده و جمع شده است، همچنانكه تا به امروز این شیوه ی كنار زدن و گشودن پرده مرسوم است. در اثبات پرده بودن لچكهای فوقانی دست كم سه دلیل بارز می توان از لابه لای اجزای طرح ناظم یافت. اول این كه قسمت پایین لچكها كه به تارك سروها متصل است برجستگی و برآمدگی بیشتری از چین و شكن سایر قسمتها دارد. این برآمدگی نمایان، می تواند حاكی از آن باشد كه پایین پرده را جمع كرده و گره زده اند، به خصوص كه این برجستگی دوچندان، برای طاق و طاقنما ضروری نیست. دوم این كه در بیشتر قالیچه های با این، طرح نوار افقی معمولاً سفید رنگ با گلوگاه همین قسمت برجسته بافته شده كه می تواند نشان دهنده ی قطعه پارچه دوخته یا قیطان و نواری باشد كه پرده ی از هم گشوده ی جمع شده را نگه می دارد. در قدیمی ترین نمونه های این طرح بجای این نوار نگهدارنده، گلی شبیه منگوله بافته شده كه خود دلیل بر آن است كه كاربرد منگوله و تزییناتی از این دست برای جمع كردن و نگاهداشتن پرده معمول بود، چون در غیر اینصورت گذاردن گل در محل اتصال سرو و طاقنما بی معنا و بیمورد خواهد بود. طرحهای ناظم در قرن اخیر نیز، هم این گل یا در حقیقت نیم گل را دارد و هم نوار نگهدارنده را، منتهی نیم گل تارك سروها غالباً به همان رنگ سروهاست و به آسانی قابل تشخیص نیست. دلیل سوم آن كه علیرغم فراوانی طاق قوسی « گهواره ای » در معماری ایران پیش از اسلام و پس از اسلام، طاق مضرس و كنگره دار هرگز در معماری سنتی ایران رواج نیافته و بنابراین طبیعی تر آن است كه این چین خوردگیها را نه از طاق كه از پرده ای بدانیم كه چین چین بالا رفته و از دو سمت گره خورده است.

برچسب ها : بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , مقاله بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , پروژه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , تحقیق بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , دانلود پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , سیر تحول , وتطور , نقوش , محراب , مهراب , آئین مهری , آئین میترائی , تطور نقوش , نقوش سجاده ای , پروژه , پایان نامه , تحقیق , مقاله ,

بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی

پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی در 70 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی

فصل اول

مقدمه و بیان مساله   (1-1

پیشینه تاریخی تحقیق   (1-2

فصل دوم : مواد و روشهای تحقیقفصل دوم : مواد و روشهای تحقیق

1-2) نوع و روش تحقیق

2-2) فرضیه تحقیق

3-2) اهداف تحقیق

فصل سوم : یافته های تحقیق

1-3) معانی محراب در فرهنگهای لغت فارسی و عربی

2-3) محراب در ادبیات عرفانی

3-3)  تقسیم بندی کلی در مورد منشا پیدایش نقوش محرابی

4-3)  پوست حیوانات

5-3) محرابی در اسلام و رابطۀ آن با مهرابه ها

          1-5-3) محرابهای اولیه  

          2-5-3) نقش محراب در مساجد و دیگر اماکن مذهبی

          3-5-3) مشهورترین محرابهای جهان اسلام

          4-5-3) محراب در معماری اسلامی

          6-3) محراب کلیساها و وجه تشابه و تفاوت آنها با محراب مساجد

7-3) محراب در آئین مهری

          1-7-3) مهرابه در آئین مهر

          2-7-3) شکل مهرابه ها

          3-7-3) تمثیل کشتن گاو

          4-7-3) بررسی نقش غار در آئین میترا

          5-7-3) مهرابه های ایران

8-3) رنگ در محراب

9-3) کتیبه های تزئینی محرابها

10-3) ارتباط نمکدانهای عشایری ایران و نقش محراب و انعکاس نقوش شبیه به آن بر روی انواع تاچه های بختیاری

11-3 ) قالیهای محرابی

          1-11-3)طرح محرابی ستوندار

          2-11-3) طرح محرابی قندیلی

          3-11-3) طرح محرابی درختی

          4-11-3) طرح محرابی گلدانی

          5-11-3) طرح محرابی دورنما  

          6-11-3) طرح سجاده ای (طرح سجاده شاه عباسی)

          7-11-3) تفاوت قالیچه های طرح سجاده ای با قالیچه های سجاده

          8-11-3) طرح محرابی هزار گل (گل و بوته دار)

          9-11-3) طرح محرابی باغی (محرابی چهارباغ)

          10-11-3 ) طرح محرابی گنبدی (گنبددار)

          11-11-3) طرح محرابی ترنجی (ترنج دار)

          12-11-3) طرح محرابی تصویری (تصویردار)

         13-11-3) طرح گلدانی حاج خانمی

         14-11-3) طرح دو محرابه

         15-11-3) طرح سجاده چند محرابه (3،5،7 یا 9 محراب)

12-3) نمونه هایی از محرابهای مختلف ( عکس )

13-3) طرح محرابی و سجاده ها در مناطق مختلف

14-3) محرابی در مناطق مختلف

15-3 ) نقش ناظم

16-3 ) نماد در قالی

          1-16-3 ) نماد سرو

          2-16-3 ) نماد شجره الاخضر

17-3 ) چند نمونه از قالیهای محرابی موزة فرش

 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها

فصل پنجم : پیشنهاد و جمع بندی

فصل ششم : فهرست زیر نویسها / منابع و مآخذ

چکیده تحقیق

در این تحقیق در ابتدای امر سعی بر آن شده تا معنی و مفهوم محراب در فرهنگهای لغت و همچنین جایگاه آن در ادبیات عرفانی ارائه شود . در مرحله بعد تقسیم بندی های مختلف و نظریاتی که در مورد ریشه محراب و منشا پیدایش این نقش می باشد مورد بررسی قرار گرفته و در مورد هر کدام توضیحات لازم ارائه شده است ؛ به عنوان مثال در مورد محرابی در اسلام پس از عنوان نظریه ، به موضوعاتی از قبیل محرابهای اولیه ، نقش محراب در مساجد ، مشهورترین محرابهای جهان اسلام ، محراب در معماری اسلامی و ... اشاره شده است ؛ و یا در مورد نظریه محراب و مهرابه پس از توضیح ارتباط محراب با مهرابه های آئین مهری ، به توضیح در مورد شکل مهرابه ها ، تمثیل کشتن گاو ، مهرابه های ایران و ... پرداخته شده است .

پس از بررسی ارتباط نمکدانهای عشایری ایران با نقش محراب ؛ طرحهای مختلف محرابی را به همراه عکسهای مربوط به آن شرح داده ایم ؛ و در انتها نیز علاه بر بررسی نماد در قالیهای محرابی و جانمازی ، به بررسی چند نمونه از قالیهای محرابی موجود در موزه فرش پرداختیم .

با امید به اینکه تحقیق حاضر مورد توجه قرار بگیرد .

فصل اول :

مقدمه و بیان مساله   (1-1

طراحی سنتی ایران اساساً پیش از تاریخ یعنی پیش از پیدایش خط – شکل گرفته است .می دانیم که بشر طراحی را از مرحله غار نشینی آغاز کرده است ، دوره ای که سنگ ساده و نتراشیده را به عنوان ابزار به کار می برد ، اما انسان این دوره دارای ره آوردهای مهم فرهنگی است که در نقش پردازی او اثر گذاشته است . همچنین دوره های نوسنگی ، مفرغ تا آهن هر یك برای انسان یا در هر دوره ای انسان برای ما دارای ره آوردهای مشخصی است که باید شناخته شود ، زیرا در هر یك از دوره ها به حسب وضع اجتماعی و اقتصادی انسان ، دسته ای از نقشها آفریده شده است . گذشته از این ، اعتقادات انسان در هر دوره هم باعث پیدایش نقشه هائی شده است که باید به آنها پرداخت .

عمده مبانی طراحی سنتی ایران مذهبی است ، اما پیش از رسیدن به آن مبناها باید گفت که حتی نخستین نقشهائی هم که انسان کشید ،بنیان مذهبی دارد ؛ یعنی به طور عمده جادوئی است . هر گونه باور به نیروئی بیرون از طبیعت یا ماوراء طبیعت ، بنیانی برای مذهب است ، ولو این که ما امروز آن گونه باورها را جزو مذهب نشماریم . مثلاً جادوگری کاری کاملاً مذهبی است و اتفاقاً همه نقاشیهای آغازین انسان هم دارای بنیاد جادوئی است ، زیرا از آن جهت نقش گاو وحشی یا گوزن را به دیواره غار کشیده اند که به آن تیراندازی کنند ، چه انسان باور داشت که اگر تصویر چیزی را تسخیر کند ، خود آن را هم تسخیر خواهد کرد . جای تیر روی نقاشی های درون غارها اندک نست . نقش کوه ، آب ، رقص مذهبی ، نمادهای آ ب ، گیاه ، حیوان و چهره ، عمده ی دست ساخته های نقش دار کهن – مثل سفال – را انباشته است . حتی بعد ها و در دوره تمدنهای پیشرفته نقشهای مذهبی بر انواع ابزارها و وسائل زندگی انسان دیده می شود . برای مثال تصویر کوزه ای را می بینیم که از مرو کشف شده است و روی آن آئین سوگ سیاوش ، که در واقع آئین عزای خدای نباتی است ، دیده می شود . البته نقشهای صرفاً تزئینی هم از زمانهای دور بر ابزارها و وسائل دیده می شود .(1 )

اصول کلی طرح در قالی ایران

به طور کلی طرحهای قالی در ایران به دو دسته کاملاً مشخص قابل طبقه بندی هستند .

الف ) طرحهای شکسته یا هندسی که شامل طرحهایی هستند که از خطوط مستقیم شکسته تشکیل شده اند .

ب ) طرحهای گردان که شامل طرحهائی هستند که از خطوط منحنی قوام گرفته اند .

مضاف براینکه وجود هر دو طرح در یک نقشه قالی محال نبوده ، و در این مواردکه طرحهای شکسته وگردان مشترکاً در طراحی استفاده شده باشند – وجه غالب مورد توجه می باشد .

این تقسیم بندی دارای ویژگی جغرافیایی و یا منطقه ای نیز می باشد به نحوی که طرحهای شکسته اغلب تداومی است در میان شهرنشینان و کارگاههای شهری . علت این ویژگی نیز مستقیماً مربوط به قابلیت و مهارت طراحان و بافندگان این مناطق می باشد . گذشته از این طبقه بندی کلی که مطمع نظر در آن خطوط مربوط می شود ؛ طبقه بندی های دیگری نیز در طراحی فرش وجود دارد . از آن جمله طبقه بندی منطقه ای است و آن مربوط به منطقه تولید است که معمولاً دارای مشخصه های خاص همان مناطق است . برای نمونه فرشهای ترکمن مجموعه ای از طرحهای هندسی مربوط به طوایف متعدد ترکمن است که بعنوان سمبل های هر طایفه شناخته شده و در جای دیگر مورد استفاده نیست . از این رو فرش منطقه ترکمن و سایر مناطق را به راحتی می توان تمیز داد ؛ یا مثلاً فرشهای بختیاری دارای ویژگیهای مشخصی از طرح هستند که از طرحهای سایر مناطق قابل شناسایی است . اما این شناسایی در اکثر موارد قطعی نیست . فرش های تبریز و اصفهان غیر از موارد خاص ، ویژگیهای قطعی منطقه ای را دارا نیستند ؛ و یا نمی توان فرش های تولیدی کاشان –اردستان – اردکان – نائین – یزد - کرمان و ... را در تمامی موارد از هم تمیز داد . این شرایط خصوصاً امروزه به جهت توسعه ارتباطات و افزایش جابجایی جمعیت و امکانات رونوشت برداری بیشتر بوده و تقریباً به سمتی رفته ایم که طرح قم با ورامین و ساوه یا تبریز و اصفهان در هم آمیخته شده و خصلت های منطقه ای خود را از دست داده اند . البته این بدان معنی نیست که دیگر طرحهای منطبق بر ویژگیهای شناخته شده ادوار گذشته تولید نمی گردند . ( 2 )

با توجه به طبقه بندی که توسط شرکت سهامی فرش صورت گرفته است ؛ نقوش فرشهای ایران در 19 گروه اصلی با زیر مجموعه های آن قرار می گیرد که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد .

گروه 1 – طرحهای آثارباستانی و ابنیه اسلامی :

 برای ایجاد این طرحها از ساختمانها و کاشیکاریها و اشکال هندسی و تزئینی بنا ها الهام گرفته شده است . در طول تاریخ طراحان فرش در طرحهای اصلی دخل و تصرفاتی کرده و طرحهای فرعی از آنها بوجود آورده اند . معروفترین آثار از این قبیل عبارتند از : طرح مسجد شیخ لطف ا... -  محرابی کوفی – مسجد کبود – مقبره شیخ صفی – سر در امامزاده محروق – گنبد قابوس- مسجد شاه اصفهان – تخت جمشید – طاق بستان – طاق کسری .

محرابی قم

15-3 ) نقش ناظم

اما در كنار نقوش معروف محرابی كه به واسطه ی اندازه ی خاص آنها به قالیچه های سجاده ای نیز شهرت یافته اند، یك گروه از نقوش زیبای قالی ایرانی قرار گرفته اند كه به علت شباهت زیاد آنها و با استناداتی كه محققان و هنرشناسان غربی بر آنها داشته اند، باید آنان را نیز به لحاظ طرح محراب گونه ی آنها در گروه طرحهای محرابی قرار داد، كه محققاً چنین نیست و با توضیحات و بررسیهای عالمانه ی سیروس پرهام در مورد نقوش فرشهای استان فارس هویت واقعی این نقش نیز هویدان می گردد، وی می نویسد :

« نقش اصلی فرشهای این گروه در میان فرش شناسان شیراز با نام نقش ناظم معروف و شناخته شده است كه طرح مشهور و تقریباً خاص این قشقایی است و در بازار تهران به طرح “ حاج خانومی ” شهرت یافته اند. »

طرح ناظم طرح و نقشی است كه بسیار قدیمی و مشهور كه از روزگار صفویه با نام نقش گلدانی تقریباً در همه ی شهرهای قالیبافی ایران و نیز هندوستان به شیوه های متفاوت بافته شده و در ایل قشقایی نیز از حدود دو قرن پیش به طور مداوم و منحصراً توسط بافندگان طایفه ی كشكولی بافته می شود. بیشتر فرش شناسان و هنرشناسان مغرب زمین از پروفسور پوپ تا سایر مجموعه داران نامداری چون جوزف مك مولان، آن را جزو قالیچه های سجاده ای آورده اند بی آنكه به مرسوم نبودن قالیچه های سجاده ای در میان ایلات و عشایر فارس و به ویژه به اندازه های نا متناسب و غیر سجاده ای این قالیچه ها كه غالباً دو برابر و گاه سه برابر سجاده است توجه داشته باشند. این برداشت نادرست كه به صورت یك غلط مشهور در آمده بیشتر ناشی از نقش محراب مانند قسمت بالای این طرح و نیز مشتبه شدن دو نیم سرو دو طرف فرش با ستون است. حقیقت آن است كه چارچوب این نقش، ایوان یا مدخل و یا درگاهی است كه دو سوی آن دو سرو جای گرفته و به باغی گشوده شده است. باغی پرگ و پر شكوفه كه گلهای گوناگون رنگارنگش همه از یك ساقه و از درون یك گلدان روییده است. باغ هم كه می دانیم چه جاذبه افسون كننده ای برای هنرمندان و قالیبافان ایرانی، به ویژه بافندگان سرزمینهای خشك و سوزان جنوب داشته است. و در واقع اصل این نقش در گروهی از قالیهای معروف به هزارگل قشقایی دیده می شود كه همانگونه كه گفته شد در بازار شیراز با نام نقش ناظم شناخته می گردد.

نگاهی به نمونه های گوناگون كاربرد این نقش در « باغ گلدان » در سایر نقاط ایران در طول چند قرن گذشته كافی است تا حقیقت این نقش در یافته شود، خاصه آن كه در برخی نمونه های قدیمی قالی « نقش گلدانی » سروها به طور كامل دو نیم شده و در دو سمت باغ قد برافراشته است. این كه این شبه لچكهای بهم پیوسته طاق مانند را محراب پنداشته و به تبع آن شبه ی « قالیچه ی سجاده ای » را القا كرده اند، بیشتر به آن سبب است كه آنها را به یقین طاق قوسی محرابی دانسته اند، حال آن كه طاق بودن این لچكهای پیوسته مسلم نیست. چرا كه اولاً طاق قوسی كه از اجزای اصلی معماری ساسانی و معماری ایران پس از اسلام است منحصر به عبادتگاه و مسجد و محراب نبوده و بیشتر خانه ها و بناهای ایران در طول چندین سده درگاههای طاقی داشته است. ثانیاً از لحاط منطق طراحی منطقی تر خواهد بود اگر این لچكهای پرچین و شكن را پرده ای آویخته از درگاه بدانیم كه از دو سمت گشوده و جمع شده است، همچنانكه تا به امروز این شیوه ی كنار زدن و گشودن پرده مرسوم است. در اثبات پرده بودن لچكهای فوقانی دست كم سه دلیل بارز می توان از لابه لای اجزای طرح ناظم یافت. اول این كه قسمت پایین لچكها كه به تارك سروها متصل است برجستگی و برآمدگی بیشتری از چین و شكن سایر قسمتها دارد. این برآمدگی نمایان، می تواند حاكی از آن باشد كه پایین پرده را جمع كرده و گره زده اند، به خصوص كه این برجستگی دوچندان، برای طاق و طاقنما ضروری نیست. دوم این كه در بیشتر قالیچه های با این، طرح نوار افقی معمولاً سفید رنگ با گلوگاه همین قسمت برجسته بافته شده كه می تواند نشان دهنده ی قطعه پارچه دوخته یا قیطان و نواری باشد كه پرده ی از هم گشوده ی جمع شده را نگه می دارد. در قدیمی ترین نمونه های این طرح بجای این نوار نگهدارنده، گلی شبیه منگوله بافته شده كه خود دلیل بر آن است كه كاربرد منگوله و تزییناتی از این دست برای جمع كردن و نگاهداشتن پرده معمول بود، چون در غیر اینصورت گذاردن گل در محل اتصال سرو و طاقنما بی معنا و بیمورد خواهد بود. طرحهای ناظم در قرن اخیر نیز، هم این گل یا در حقیقت نیم گل را دارد و هم نوار نگهدارنده را، منتهی نیم گل تارك سروها غالباً به همان رنگ سروهاست و به آسانی قابل تشخیص نیست. دلیل سوم آن كه علیرغم فراوانی طاق قوسی « گهواره ای » در معماری ایران پیش از اسلام و پس از اسلام، طاق مضرس و كنگره دار هرگز در معماری سنتی ایران رواج نیافته و بنابراین طبیعی تر آن است كه این چین خوردگیها را نه از طاق كه از پرده ای بدانیم كه چین چین بالا رفته و از دو سمت گره خورده است.

برچسب ها : بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , مقاله بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , پروژه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , تحقیق بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , دانلود پایان نامه بررسی سیر تحول وتطور نقوش محرابی , سیر تحول , وتطور , نقوش , محراب , مهراب , آئین مهری , آئین میترائی , تطور نقوش , نقوش سجاده ای , پروژه , پایان نامه , تحقیق , مقاله ,

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک در 225 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پیش از انفجار بزرگ


جهان چگونه آغاز شد؟ چنین رویدادی را چگونه می توان تصور كرد؟ امروز بیشتر دانشمندان بر این عقیده اند كه قراین خوبی وجود دارد كه نشان می دهد گذشتة جهان بسیار متفاوت بوده است و همة مادة جهان از انفجاری عظیم نشأت كرده و جهان از آن پس پیوسته انبساط یافته است.

در خیال ، زمان را تا انفجار بزرگ به عقب می بریم و چون به اندازة‌ كافی به عقب باز گردیم ـ یعنی به زمانی پیش از پیدایش كهكشانها كه جهان بسی كوچكتر از حال بود ـ آنچه می بینیم گاز سوزانی از اتمها و فوقونها یعنی ذرات نور است . چون باز هم به عقب رویم، جهان همچنان انقباض می یابد، ذرات گاز به یكدیگر نزدیكتر و در نتیجه برانگیخته تر می شوند و دمایشان افزایش پیدا می كند. هر چه بیشتر به عقب رویم، گاز داغتر و سوزانتر می شود[1]. با افزایش دمای گاز، هر چیز به ذرات تشكیل دهنده اش « ذوب » می شود. اتمها به الكترونها و هسته ها «ذوب[2]» می شوند ؛ هسته ها به پروتونها و نوترونهای سازندة خود تجزیه می شوند و چون دما باز هم افزایش یابد پروتونها و نوترونها به كواركها و گلوئونهایی تجزیه می شوند كه آنها را تشكیل داده اند . جهان در بیشترین دمای ممكن متشكل است از آتشگوی آغازینی از همة ذرات بنیادی. امروزه مطالعة جهان آغازین عبارتست از ساختن مدلهایی ریاضی برای این آتشگوی بر اساس نظریه های جدید ذرات كوانتومی ( ذرات بنیادی ). وقتی كه در سال 1964 آرنو پنزیاس و رابرت ویلسن در آزمایشگاههای بل در نیوجرزی، اشعة میكروموجی باقیمانده از انفجار بزرگ را كشف كردند ، این نظریه سخت تقویت شد. به دنبال این تأیید تجربی، فیزیكدانان و اختر فیزیكدانان نظری با اطمینان به انجام محاسبات پیچیدة خواص انفجار آغازین پرداختند. آنان با استفاده از قوانین شناخته شدة فیزیك هسته ای محاسبه كردند كه چگونه ممكن است عنصرهای شیمیایی ـ هسته های اتمی ـ از آتشگوی آغازینی متشكل از پروتونها و نوترونها بوجود آمده باشد؛ و از روی این محاسبات، فراوانی نسبی عناصر سبك نظیر ئیدروژن، هلیوم و دوتریوم را پیش بینی كردند . این پیش بینی ها دقیقاً با فراوانیهائی كه امروزه مشاهده می شود, وفق می دهد . فكر انفجار بزرگ[3] از بركت این پیش بینیهای موفقیت بار اعتبار زیادی كسب كرد بطوری كه در اوایل دهة 1970 بر نظریه های دیگر مربوط به پیدایش جهان چیره شد. چیزی كه به «مدل متعارف انفجار بزرگ سوزان» معروف شده است نشان دهندة‌ توافق نظر عمومی جدیدی است دربارة وضع جهان آغازین. فرضیة اصلی « مدل متعارف » آن است كه جهان سوزان اولیه به سرعت و بطرزی یكنواخت، در حالیكه دما بطور یكنواخت كاهش پیدا می كرد، انبساط یافت.

هر نظریة موفق معمولاً دیدگاهی تازه را می گشاید و مسائل جدیدی را بهمراه می آورد؛ نظریة انفجار بزرگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. دو مسألة چالش طلبی كه این نظریه مطرح می كند عبارتند از «مسأله علیت» و«مسأله تخت بودن فضا».

مسأله علیت این است كه جهان به اندازه ای بزرگ است كه نواحی بسیار دور از هم آن نمی توانند با یكدیگر مرتبط باشند، یعنی بطور فیزیكی با هم به كنش متقابل بپردازند، حتی اگر چنین ارتباطی با سرعت نور ـ بیشترین سرعت ممكن ـ انجام گیرد. اگر جهان 10 تا 15 بیلیون سال پیش (بیشتر تخمینها در این حدودند) بوجود آمده باشد، نور یا هر نوع وسیلة ارتباط دیگر در این مدت نمی تواند مسافت بین دو كهكشان را كه فرضاً بیست میلیون سال نوری ـ رقمی بزرگتر از سن جهان ـ از هم فاصله دارند بپیماید. و اگر قسمتهای مختلف جهان مرئی كنونی نتوانند با هم كنش متقابل داشته باشند، پس چرا این قدر به هم شبیهند؟ منظور از شباهت این است: در هر امتداد كه بنگریم می بینیم كه دمای زمینة میكروموجی یكی است و به هر جا كه نگاه كنیم كهكشانهایی را می بینیم كه با وجود تفاوتهای اندك، اساساً مانند یكدیگرند.

دومین مشكل مدل متعارف انفجار بزرگ، یعنی مسأله تخت بودن فضا، این است كه چرا در زمان حاضر فضای جهان در مقیاسهای بزرگ تا این حد تخت و مسطح است. بنا بر نظریة نسبیت عمومی[4] اینشتاین، فضا می تواند خم شود، و این نكته را آزمایش در همسایگی خورشید تأیید كرده است. اما در پهنه های وسیعتر، مانند فضای میان كهكشانها، انحنای فضایی بقدری كم است كه آن را نمی توان ردیابی كرد. حتی در مقیاس مجموعه های كهكشانی نیز فضا را می توان به تقریب خوب یك فضای تخت اقلیدسی عادی دانست. ولی بنابر افكار متداول در فیزیك نظری و كیهانشناسی، تخت بودن فضا چیزی است فوق العاده نامحتمل و در نتیجه فهم علت آن دشوار است. بسیار محتملتر آن است كه جهان چنان پیچ و تاب یابد و فضایی چنان خمیده را بوجود آورد كه به آنچه دیده می شود شباهتی نداشته باشد .

اینها مسائلی نیست كه مایة‌  نگرانی بیشتر مردم شود، اما اسباب ناراحتی اخترفیزیكدان و كیهانشناس را فراهم می آورد . آلن گوث، فیزیكدانی نظری ، كه اكنون در ام . آی . تی است ، به سال 1981 در نظریه ای كه آن را «جهان متورم» نامید ، پاسخی برای این سؤالها پیشنهاد كرد. نظریة گوث را به حق می توان اولین اندیشة نو كیهانشناسی در چند دهة اخیر دانست .

بنا بر نظریة گوث، تكامل جهان آغازین ـكه گهگاه جهان رویانی نیز نامیده می شودـ انبساطی یكنواخت در گازی سوزان و متشكل از ذرات، نبود. بلكه حالت جهان، در حالیكه هنوز آتشگویی بود، دستخوش تغییر و تحولی بنیادی شد، تحولی كه یك تغییر حالت [5] نامیده می شود. بعد از این تغییر حالت بود كه جهان، در حالت متعارفی انفجار بزرگ سوزان، با انبساطی نسبتاً یكنواخت قرار گرفت. اما پیش از این تغییر حالت، جهان در حالتی بود كاملاً متفاوت موسوم به «حالت متورم » . جهان در این دوران تورم ، دچار انبساطی عظیم شد .

سرنوشت نهایی جهان



سرانجام چه بر سر جهان خواهد آمد ؟ سرنوشت نهایی زمین وبشر چیست ؟ این پرسشها از دیرباز به صورتهای گوناگون ، به ذهنهای خیال پرداز خطور كرده است . ولی تنها در چند دهة اخیر است كه كیهانشناسی (مطالعة جهان در كلیت آن ) به قدر كافی پیشرفت كرده است كه دستكم بتواند پاسخهای معقولی به آنها بدهد . آنچه در زیر خواهد آمد ، سناریویی تقریبی است از آنچه می توان براساس دانش كنونی ما برای آیندة جهان انتظار داشت ، مشروط برآنكه جهان برای همیشه باقی بماند (كه احتمال آن زیاد است ) . این تصویر ممكن است با كشفهای تازه تغییر یابد .

در مقیاس بزرگ اجزای تشكیل دهندة جهان ، كهكشانها هستند . كهكشان اجتماعی از تقریباً 100 بیلیون ستاره است كه جاذبة گرانشی متقابلشان آنها را بهم می پیوندد . كهكشانها معمولاً در جمعی متشكل از چند تا چند هزار كهكشان جای دارند . رصدها از آن حكایت می كنند كه این مجموعه ها ، در هر زمان معین ، به طرزی یكنواخت در سراسر جهان پخش شده اند ؛ ولی این گفته در واقع برونیابی داده ها به فواصل دور است . نوری كه از كهكشانهای دوردست بچشم ما می رسد میلیونها سال پیش گسیل شده است و وضع كنونی آن كهكشانها را نشان نمی دهد .

موقعیت كنونی ما

در دهة 1920 ادوین هابل ومنجمان دیگر به این كشف برجسته دست یافتند كه جهان گویی در حال انبساط است . همة كهكشانها (جز احتمالاً آنهایی كه در یك مجموعة كهكشانی قرار دارند ) با سرعتهایی متناسب با فاصله شان از یكدیگر دور می شوند – هر چه كهكشانی از ما دورتر باشد گویی كه تندتر از ما می گریزد .

بادكنك كرویی را تصور كنید كه لكه هایی سطحش را پوشانده باشد چون بادكنك متسع شود ، لكه ها با سرعتهایی از یكدیگر دور می شوند كه متناسب با فاصلة بین آنها بر روی سطح است . مثال بادكنك نشان می دهد كه چگونه كهكشانها می توانند از یكدیگر دور شوند وبا اینحال آرایش كلی خود را حفظ كنند . باآنكه همة لكه ها از یكدیگر دور می شوند ، هیچیك دارای موقعیت مركزی بخصوصی نیست ؛ ویا آنكه هر لكه ای را می توان مركز انبساط شمرد . در حالیكه بادكنك فقط سطحی دوبعدی است ، كهكشانها در فضایی سه بعدی پراكنده اند كه می تواند متناهی یا نامتناهی باشد – ولی این را نمی دانیم .

آهنگ دور شدن كهكشانها از یكدیگر حكایت از آن می كند كه در حدود ده بیلیون سال پیش همة مادة جهان سخت درهم فشرده بود . عموماً تصور می شود كه جهان با انفجاری آتشین ، انفجار بزرگ ، آغاز گردید كه به دنبال آن ماده وانرژی با قهر تمام به بیرون پرتاب شد . بعدها این ماده به صورت توده های مجتمعی درآمد كه سرانجام كهكشانها را بوجود آوردند . این كهكشانها هنوز همچنان به نیروی محرك انفجار آغازین از هم دور می شوند .

آیا جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت یا سرانجام متوقف خواهد شد وانقباض پیدا خواهد كرد ؟ این سوال یكی از مهمترین سوالهای پاسخ نیافتة كیهانشناسی است . سرنوشت نهایی حیات وماده در جهان به این پاسخ بستگی دارد . می توان با اندازه گرفتن سرعتها از روی تغییر مكانهای سرخ وفواصل اجسام بسیار دوردست ، ودر نتیجه بسیار قدیمی مانند اخترنماها ، كوشید كه آهنگ كند شدن انبساط را محاسبه كرد . راه دیگر بر چگالی متوسط ماده در جهان مبتنی است كه نیرویی گرانشی علیه انبساط وارد می آورد . اگر چگالی بیش از مقداری بحرانی باشد ، این نیروی گرانشی سرانجام فرار كهكشانها از یكدیگر را متوقف خواهد ساخت وآنها را بار دیگر به سوی هم خواهد كشاند . بالاخره سن جهان را می توان از روی سن بعضی عناصر رادیواكتیو ، یا از روی ستارگان خوشه های كروی برآورد كرد ، وسپس آن را با زمانی مقایسه كرد كه طول كشیده است تا جهان به اندازه كنونی خود برسد ، مشروط براینكه همواره با آهنگ امروزی خود منبسط شده باشد .

بنابراین وظیفه كیهانشناسان جدید ، معین كردن چهار مقدار است : آهنگ انبساط كنونی (ثابت هابل) ، تغییر آهنگ انبساط (پارامتر كند شدن ) ، چگالی جرم در حال حاضر وسن جهان . بعضی از این مقادیر بهم مربوطند . مثلاً در یك مدل ساده پارامتر كند شدن دقیقاً نصف چگالی است وقتی هر دو بر حسب واحدهای مناسبی بیان شوند . در حال حاضر مقادیر این چهار كمیت جملگی كاملاً غیر قطعیند . ولی در سال 1974 ، ج.ر. گوت وسه منجم دیگر قراین موجود را بررسی كردند وبه این نتیجه رسیدند كه ظاهراً چگالی جهان فقط یك دهم مقدار بحرانی است . این مطالعه همراه با پژوهش دیگری بوسیلة آلن سندیج و ج.آ. تمان حاكی از اینست كه جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت ؛ با وجود این تكلیف مسأله به هیچ روی روشن نیست .

برچسب ها : بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , مقاله بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پروژه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , تحقیق بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , دانلود پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , سیر تحول , ستارگان , حوزه , علم , فیزیک , پروژه , پایان نامه , تحقیق , مقاله , پژوهش , دانلود پرو

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک در 225 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پیش از انفجار بزرگ


جهان چگونه آغاز شد؟ چنین رویدادی را چگونه می توان تصور كرد؟ امروز بیشتر دانشمندان بر این عقیده اند كه قراین خوبی وجود دارد كه نشان می دهد گذشتة جهان بسیار متفاوت بوده است و همة مادة جهان از انفجاری عظیم نشأت كرده و جهان از آن پس پیوسته انبساط یافته است.

در خیال ، زمان را تا انفجار بزرگ به عقب می بریم و چون به اندازة‌ كافی به عقب باز گردیم ـ یعنی به زمانی پیش از پیدایش كهكشانها كه جهان بسی كوچكتر از حال بود ـ آنچه می بینیم گاز سوزانی از اتمها و فوقونها یعنی ذرات نور است . چون باز هم به عقب رویم، جهان همچنان انقباض می یابد، ذرات گاز به یكدیگر نزدیكتر و در نتیجه برانگیخته تر می شوند و دمایشان افزایش پیدا می كند. هر چه بیشتر به عقب رویم، گاز داغتر و سوزانتر می شود[1]. با افزایش دمای گاز، هر چیز به ذرات تشكیل دهنده اش « ذوب » می شود. اتمها به الكترونها و هسته ها «ذوب[2]» می شوند ؛ هسته ها به پروتونها و نوترونهای سازندة خود تجزیه می شوند و چون دما باز هم افزایش یابد پروتونها و نوترونها به كواركها و گلوئونهایی تجزیه می شوند كه آنها را تشكیل داده اند . جهان در بیشترین دمای ممكن متشكل است از آتشگوی آغازینی از همة ذرات بنیادی. امروزه مطالعة جهان آغازین عبارتست از ساختن مدلهایی ریاضی برای این آتشگوی بر اساس نظریه های جدید ذرات كوانتومی ( ذرات بنیادی ). وقتی كه در سال 1964 آرنو پنزیاس و رابرت ویلسن در آزمایشگاههای بل در نیوجرزی، اشعة میكروموجی باقیمانده از انفجار بزرگ را كشف كردند ، این نظریه سخت تقویت شد. به دنبال این تأیید تجربی، فیزیكدانان و اختر فیزیكدانان نظری با اطمینان به انجام محاسبات پیچیدة خواص انفجار آغازین پرداختند. آنان با استفاده از قوانین شناخته شدة فیزیك هسته ای محاسبه كردند كه چگونه ممكن است عنصرهای شیمیایی ـ هسته های اتمی ـ از آتشگوی آغازینی متشكل از پروتونها و نوترونها بوجود آمده باشد؛ و از روی این محاسبات، فراوانی نسبی عناصر سبك نظیر ئیدروژن، هلیوم و دوتریوم را پیش بینی كردند . این پیش بینی ها دقیقاً با فراوانیهائی كه امروزه مشاهده می شود, وفق می دهد . فكر انفجار بزرگ[3] از بركت این پیش بینیهای موفقیت بار اعتبار زیادی كسب كرد بطوری كه در اوایل دهة 1970 بر نظریه های دیگر مربوط به پیدایش جهان چیره شد. چیزی كه به «مدل متعارف انفجار بزرگ سوزان» معروف شده است نشان دهندة‌ توافق نظر عمومی جدیدی است دربارة وضع جهان آغازین. فرضیة اصلی « مدل متعارف » آن است كه جهان سوزان اولیه به سرعت و بطرزی یكنواخت، در حالیكه دما بطور یكنواخت كاهش پیدا می كرد، انبساط یافت.

هر نظریة موفق معمولاً دیدگاهی تازه را می گشاید و مسائل جدیدی را بهمراه می آورد؛ نظریة انفجار بزرگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. دو مسألة چالش طلبی كه این نظریه مطرح می كند عبارتند از «مسأله علیت» و«مسأله تخت بودن فضا».

مسأله علیت این است كه جهان به اندازه ای بزرگ است كه نواحی بسیار دور از هم آن نمی توانند با یكدیگر مرتبط باشند، یعنی بطور فیزیكی با هم به كنش متقابل بپردازند، حتی اگر چنین ارتباطی با سرعت نور ـ بیشترین سرعت ممكن ـ انجام گیرد. اگر جهان 10 تا 15 بیلیون سال پیش (بیشتر تخمینها در این حدودند) بوجود آمده باشد، نور یا هر نوع وسیلة ارتباط دیگر در این مدت نمی تواند مسافت بین دو كهكشان را كه فرضاً بیست میلیون سال نوری ـ رقمی بزرگتر از سن جهان ـ از هم فاصله دارند بپیماید. و اگر قسمتهای مختلف جهان مرئی كنونی نتوانند با هم كنش متقابل داشته باشند، پس چرا این قدر به هم شبیهند؟ منظور از شباهت این است: در هر امتداد كه بنگریم می بینیم كه دمای زمینة میكروموجی یكی است و به هر جا كه نگاه كنیم كهكشانهایی را می بینیم كه با وجود تفاوتهای اندك، اساساً مانند یكدیگرند.

دومین مشكل مدل متعارف انفجار بزرگ، یعنی مسأله تخت بودن فضا، این است كه چرا در زمان حاضر فضای جهان در مقیاسهای بزرگ تا این حد تخت و مسطح است. بنا بر نظریة نسبیت عمومی[4] اینشتاین، فضا می تواند خم شود، و این نكته را آزمایش در همسایگی خورشید تأیید كرده است. اما در پهنه های وسیعتر، مانند فضای میان كهكشانها، انحنای فضایی بقدری كم است كه آن را نمی توان ردیابی كرد. حتی در مقیاس مجموعه های كهكشانی نیز فضا را می توان به تقریب خوب یك فضای تخت اقلیدسی عادی دانست. ولی بنابر افكار متداول در فیزیك نظری و كیهانشناسی، تخت بودن فضا چیزی است فوق العاده نامحتمل و در نتیجه فهم علت آن دشوار است. بسیار محتملتر آن است كه جهان چنان پیچ و تاب یابد و فضایی چنان خمیده را بوجود آورد كه به آنچه دیده می شود شباهتی نداشته باشد .

اینها مسائلی نیست كه مایة‌  نگرانی بیشتر مردم شود، اما اسباب ناراحتی اخترفیزیكدان و كیهانشناس را فراهم می آورد . آلن گوث، فیزیكدانی نظری ، كه اكنون در ام . آی . تی است ، به سال 1981 در نظریه ای كه آن را «جهان متورم» نامید ، پاسخی برای این سؤالها پیشنهاد كرد. نظریة گوث را به حق می توان اولین اندیشة نو كیهانشناسی در چند دهة اخیر دانست .

بنا بر نظریة گوث، تكامل جهان آغازین ـكه گهگاه جهان رویانی نیز نامیده می شودـ انبساطی یكنواخت در گازی سوزان و متشكل از ذرات، نبود. بلكه حالت جهان، در حالیكه هنوز آتشگویی بود، دستخوش تغییر و تحولی بنیادی شد، تحولی كه یك تغییر حالت [5] نامیده می شود. بعد از این تغییر حالت بود كه جهان، در حالت متعارفی انفجار بزرگ سوزان، با انبساطی نسبتاً یكنواخت قرار گرفت. اما پیش از این تغییر حالت، جهان در حالتی بود كاملاً متفاوت موسوم به «حالت متورم » . جهان در این دوران تورم ، دچار انبساطی عظیم شد .

سرنوشت نهایی جهان



سرانجام چه بر سر جهان خواهد آمد ؟ سرنوشت نهایی زمین وبشر چیست ؟ این پرسشها از دیرباز به صورتهای گوناگون ، به ذهنهای خیال پرداز خطور كرده است . ولی تنها در چند دهة اخیر است كه كیهانشناسی (مطالعة جهان در كلیت آن ) به قدر كافی پیشرفت كرده است كه دستكم بتواند پاسخهای معقولی به آنها بدهد . آنچه در زیر خواهد آمد ، سناریویی تقریبی است از آنچه می توان براساس دانش كنونی ما برای آیندة جهان انتظار داشت ، مشروط برآنكه جهان برای همیشه باقی بماند (كه احتمال آن زیاد است ) . این تصویر ممكن است با كشفهای تازه تغییر یابد .

در مقیاس بزرگ اجزای تشكیل دهندة جهان ، كهكشانها هستند . كهكشان اجتماعی از تقریباً 100 بیلیون ستاره است كه جاذبة گرانشی متقابلشان آنها را بهم می پیوندد . كهكشانها معمولاً در جمعی متشكل از چند تا چند هزار كهكشان جای دارند . رصدها از آن حكایت می كنند كه این مجموعه ها ، در هر زمان معین ، به طرزی یكنواخت در سراسر جهان پخش شده اند ؛ ولی این گفته در واقع برونیابی داده ها به فواصل دور است . نوری كه از كهكشانهای دوردست بچشم ما می رسد میلیونها سال پیش گسیل شده است و وضع كنونی آن كهكشانها را نشان نمی دهد .

موقعیت كنونی ما

در دهة 1920 ادوین هابل ومنجمان دیگر به این كشف برجسته دست یافتند كه جهان گویی در حال انبساط است . همة كهكشانها (جز احتمالاً آنهایی كه در یك مجموعة كهكشانی قرار دارند ) با سرعتهایی متناسب با فاصله شان از یكدیگر دور می شوند – هر چه كهكشانی از ما دورتر باشد گویی كه تندتر از ما می گریزد .

بادكنك كرویی را تصور كنید كه لكه هایی سطحش را پوشانده باشد چون بادكنك متسع شود ، لكه ها با سرعتهایی از یكدیگر دور می شوند كه متناسب با فاصلة بین آنها بر روی سطح است . مثال بادكنك نشان می دهد كه چگونه كهكشانها می توانند از یكدیگر دور شوند وبا اینحال آرایش كلی خود را حفظ كنند . باآنكه همة لكه ها از یكدیگر دور می شوند ، هیچیك دارای موقعیت مركزی بخصوصی نیست ؛ ویا آنكه هر لكه ای را می توان مركز انبساط شمرد . در حالیكه بادكنك فقط سطحی دوبعدی است ، كهكشانها در فضایی سه بعدی پراكنده اند كه می تواند متناهی یا نامتناهی باشد – ولی این را نمی دانیم .

آهنگ دور شدن كهكشانها از یكدیگر حكایت از آن می كند كه در حدود ده بیلیون سال پیش همة مادة جهان سخت درهم فشرده بود . عموماً تصور می شود كه جهان با انفجاری آتشین ، انفجار بزرگ ، آغاز گردید كه به دنبال آن ماده وانرژی با قهر تمام به بیرون پرتاب شد . بعدها این ماده به صورت توده های مجتمعی درآمد كه سرانجام كهكشانها را بوجود آوردند . این كهكشانها هنوز همچنان به نیروی محرك انفجار آغازین از هم دور می شوند .

آیا جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت یا سرانجام متوقف خواهد شد وانقباض پیدا خواهد كرد ؟ این سوال یكی از مهمترین سوالهای پاسخ نیافتة كیهانشناسی است . سرنوشت نهایی حیات وماده در جهان به این پاسخ بستگی دارد . می توان با اندازه گرفتن سرعتها از روی تغییر مكانهای سرخ وفواصل اجسام بسیار دوردست ، ودر نتیجه بسیار قدیمی مانند اخترنماها ، كوشید كه آهنگ كند شدن انبساط را محاسبه كرد . راه دیگر بر چگالی متوسط ماده در جهان مبتنی است كه نیرویی گرانشی علیه انبساط وارد می آورد . اگر چگالی بیش از مقداری بحرانی باشد ، این نیروی گرانشی سرانجام فرار كهكشانها از یكدیگر را متوقف خواهد ساخت وآنها را بار دیگر به سوی هم خواهد كشاند . بالاخره سن جهان را می توان از روی سن بعضی عناصر رادیواكتیو ، یا از روی ستارگان خوشه های كروی برآورد كرد ، وسپس آن را با زمانی مقایسه كرد كه طول كشیده است تا جهان به اندازه كنونی خود برسد ، مشروط براینكه همواره با آهنگ امروزی خود منبسط شده باشد .

بنابراین وظیفه كیهانشناسان جدید ، معین كردن چهار مقدار است : آهنگ انبساط كنونی (ثابت هابل) ، تغییر آهنگ انبساط (پارامتر كند شدن ) ، چگالی جرم در حال حاضر وسن جهان . بعضی از این مقادیر بهم مربوطند . مثلاً در یك مدل ساده پارامتر كند شدن دقیقاً نصف چگالی است وقتی هر دو بر حسب واحدهای مناسبی بیان شوند . در حال حاضر مقادیر این چهار كمیت جملگی كاملاً غیر قطعیند . ولی در سال 1974 ، ج.ر. گوت وسه منجم دیگر قراین موجود را بررسی كردند وبه این نتیجه رسیدند كه ظاهراً چگالی جهان فقط یك دهم مقدار بحرانی است . این مطالعه همراه با پژوهش دیگری بوسیلة آلن سندیج و ج.آ. تمان حاكی از اینست كه جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت ؛ با وجود این تكلیف مسأله به هیچ روی روشن نیست .

برچسب ها : بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , مقاله بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پروژه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , تحقیق بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , دانلود پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , سیر تحول , ستارگان , حوزه , علم , فیزیک , پروژه , پایان نامه , تحقیق , مقاله , پژوهش , دانلود پرو

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک در 225 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک

پیش از انفجار بزرگ


جهان چگونه آغاز شد؟ چنین رویدادی را چگونه می توان تصور كرد؟ امروز بیشتر دانشمندان بر این عقیده اند كه قراین خوبی وجود دارد كه نشان می دهد گذشتة جهان بسیار متفاوت بوده است و همة مادة جهان از انفجاری عظیم نشأت كرده و جهان از آن پس پیوسته انبساط یافته است.

در خیال ، زمان را تا انفجار بزرگ به عقب می بریم و چون به اندازة‌ كافی به عقب باز گردیم ـ یعنی به زمانی پیش از پیدایش كهكشانها كه جهان بسی كوچكتر از حال بود ـ آنچه می بینیم گاز سوزانی از اتمها و فوقونها یعنی ذرات نور است . چون باز هم به عقب رویم، جهان همچنان انقباض می یابد، ذرات گاز به یكدیگر نزدیكتر و در نتیجه برانگیخته تر می شوند و دمایشان افزایش پیدا می كند. هر چه بیشتر به عقب رویم، گاز داغتر و سوزانتر می شود[1]. با افزایش دمای گاز، هر چیز به ذرات تشكیل دهنده اش « ذوب » می شود. اتمها به الكترونها و هسته ها «ذوب[2]» می شوند ؛ هسته ها به پروتونها و نوترونهای سازندة خود تجزیه می شوند و چون دما باز هم افزایش یابد پروتونها و نوترونها به كواركها و گلوئونهایی تجزیه می شوند كه آنها را تشكیل داده اند . جهان در بیشترین دمای ممكن متشكل است از آتشگوی آغازینی از همة ذرات بنیادی. امروزه مطالعة جهان آغازین عبارتست از ساختن مدلهایی ریاضی برای این آتشگوی بر اساس نظریه های جدید ذرات كوانتومی ( ذرات بنیادی ). وقتی كه در سال 1964 آرنو پنزیاس و رابرت ویلسن در آزمایشگاههای بل در نیوجرزی، اشعة میكروموجی باقیمانده از انفجار بزرگ را كشف كردند ، این نظریه سخت تقویت شد. به دنبال این تأیید تجربی، فیزیكدانان و اختر فیزیكدانان نظری با اطمینان به انجام محاسبات پیچیدة خواص انفجار آغازین پرداختند. آنان با استفاده از قوانین شناخته شدة فیزیك هسته ای محاسبه كردند كه چگونه ممكن است عنصرهای شیمیایی ـ هسته های اتمی ـ از آتشگوی آغازینی متشكل از پروتونها و نوترونها بوجود آمده باشد؛ و از روی این محاسبات، فراوانی نسبی عناصر سبك نظیر ئیدروژن، هلیوم و دوتریوم را پیش بینی كردند . این پیش بینی ها دقیقاً با فراوانیهائی كه امروزه مشاهده می شود, وفق می دهد . فكر انفجار بزرگ[3] از بركت این پیش بینیهای موفقیت بار اعتبار زیادی كسب كرد بطوری كه در اوایل دهة 1970 بر نظریه های دیگر مربوط به پیدایش جهان چیره شد. چیزی كه به «مدل متعارف انفجار بزرگ سوزان» معروف شده است نشان دهندة‌ توافق نظر عمومی جدیدی است دربارة وضع جهان آغازین. فرضیة اصلی « مدل متعارف » آن است كه جهان سوزان اولیه به سرعت و بطرزی یكنواخت، در حالیكه دما بطور یكنواخت كاهش پیدا می كرد، انبساط یافت.

هر نظریة موفق معمولاً دیدگاهی تازه را می گشاید و مسائل جدیدی را بهمراه می آورد؛ نظریة انفجار بزرگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. دو مسألة چالش طلبی كه این نظریه مطرح می كند عبارتند از «مسأله علیت» و«مسأله تخت بودن فضا».

مسأله علیت این است كه جهان به اندازه ای بزرگ است كه نواحی بسیار دور از هم آن نمی توانند با یكدیگر مرتبط باشند، یعنی بطور فیزیكی با هم به كنش متقابل بپردازند، حتی اگر چنین ارتباطی با سرعت نور ـ بیشترین سرعت ممكن ـ انجام گیرد. اگر جهان 10 تا 15 بیلیون سال پیش (بیشتر تخمینها در این حدودند) بوجود آمده باشد، نور یا هر نوع وسیلة ارتباط دیگر در این مدت نمی تواند مسافت بین دو كهكشان را كه فرضاً بیست میلیون سال نوری ـ رقمی بزرگتر از سن جهان ـ از هم فاصله دارند بپیماید. و اگر قسمتهای مختلف جهان مرئی كنونی نتوانند با هم كنش متقابل داشته باشند، پس چرا این قدر به هم شبیهند؟ منظور از شباهت این است: در هر امتداد كه بنگریم می بینیم كه دمای زمینة میكروموجی یكی است و به هر جا كه نگاه كنیم كهكشانهایی را می بینیم كه با وجود تفاوتهای اندك، اساساً مانند یكدیگرند.

دومین مشكل مدل متعارف انفجار بزرگ، یعنی مسأله تخت بودن فضا، این است كه چرا در زمان حاضر فضای جهان در مقیاسهای بزرگ تا این حد تخت و مسطح است. بنا بر نظریة نسبیت عمومی[4] اینشتاین، فضا می تواند خم شود، و این نكته را آزمایش در همسایگی خورشید تأیید كرده است. اما در پهنه های وسیعتر، مانند فضای میان كهكشانها، انحنای فضایی بقدری كم است كه آن را نمی توان ردیابی كرد. حتی در مقیاس مجموعه های كهكشانی نیز فضا را می توان به تقریب خوب یك فضای تخت اقلیدسی عادی دانست. ولی بنابر افكار متداول در فیزیك نظری و كیهانشناسی، تخت بودن فضا چیزی است فوق العاده نامحتمل و در نتیجه فهم علت آن دشوار است. بسیار محتملتر آن است كه جهان چنان پیچ و تاب یابد و فضایی چنان خمیده را بوجود آورد كه به آنچه دیده می شود شباهتی نداشته باشد .

اینها مسائلی نیست كه مایة‌  نگرانی بیشتر مردم شود، اما اسباب ناراحتی اخترفیزیكدان و كیهانشناس را فراهم می آورد . آلن گوث، فیزیكدانی نظری ، كه اكنون در ام . آی . تی است ، به سال 1981 در نظریه ای كه آن را «جهان متورم» نامید ، پاسخی برای این سؤالها پیشنهاد كرد. نظریة گوث را به حق می توان اولین اندیشة نو كیهانشناسی در چند دهة اخیر دانست .

بنا بر نظریة گوث، تكامل جهان آغازین ـكه گهگاه جهان رویانی نیز نامیده می شودـ انبساطی یكنواخت در گازی سوزان و متشكل از ذرات، نبود. بلكه حالت جهان، در حالیكه هنوز آتشگویی بود، دستخوش تغییر و تحولی بنیادی شد، تحولی كه یك تغییر حالت [5] نامیده می شود. بعد از این تغییر حالت بود كه جهان، در حالت متعارفی انفجار بزرگ سوزان، با انبساطی نسبتاً یكنواخت قرار گرفت. اما پیش از این تغییر حالت، جهان در حالتی بود كاملاً متفاوت موسوم به «حالت متورم » . جهان در این دوران تورم ، دچار انبساطی عظیم شد .

سرنوشت نهایی جهان



سرانجام چه بر سر جهان خواهد آمد ؟ سرنوشت نهایی زمین وبشر چیست ؟ این پرسشها از دیرباز به صورتهای گوناگون ، به ذهنهای خیال پرداز خطور كرده است . ولی تنها در چند دهة اخیر است كه كیهانشناسی (مطالعة جهان در كلیت آن ) به قدر كافی پیشرفت كرده است كه دستكم بتواند پاسخهای معقولی به آنها بدهد . آنچه در زیر خواهد آمد ، سناریویی تقریبی است از آنچه می توان براساس دانش كنونی ما برای آیندة جهان انتظار داشت ، مشروط برآنكه جهان برای همیشه باقی بماند (كه احتمال آن زیاد است ) . این تصویر ممكن است با كشفهای تازه تغییر یابد .

در مقیاس بزرگ اجزای تشكیل دهندة جهان ، كهكشانها هستند . كهكشان اجتماعی از تقریباً 100 بیلیون ستاره است كه جاذبة گرانشی متقابلشان آنها را بهم می پیوندد . كهكشانها معمولاً در جمعی متشكل از چند تا چند هزار كهكشان جای دارند . رصدها از آن حكایت می كنند كه این مجموعه ها ، در هر زمان معین ، به طرزی یكنواخت در سراسر جهان پخش شده اند ؛ ولی این گفته در واقع برونیابی داده ها به فواصل دور است . نوری كه از كهكشانهای دوردست بچشم ما می رسد میلیونها سال پیش گسیل شده است و وضع كنونی آن كهكشانها را نشان نمی دهد .

موقعیت كنونی ما

در دهة 1920 ادوین هابل ومنجمان دیگر به این كشف برجسته دست یافتند كه جهان گویی در حال انبساط است . همة كهكشانها (جز احتمالاً آنهایی كه در یك مجموعة كهكشانی قرار دارند ) با سرعتهایی متناسب با فاصله شان از یكدیگر دور می شوند – هر چه كهكشانی از ما دورتر باشد گویی كه تندتر از ما می گریزد .

بادكنك كرویی را تصور كنید كه لكه هایی سطحش را پوشانده باشد چون بادكنك متسع شود ، لكه ها با سرعتهایی از یكدیگر دور می شوند كه متناسب با فاصلة بین آنها بر روی سطح است . مثال بادكنك نشان می دهد كه چگونه كهكشانها می توانند از یكدیگر دور شوند وبا اینحال آرایش كلی خود را حفظ كنند . باآنكه همة لكه ها از یكدیگر دور می شوند ، هیچیك دارای موقعیت مركزی بخصوصی نیست ؛ ویا آنكه هر لكه ای را می توان مركز انبساط شمرد . در حالیكه بادكنك فقط سطحی دوبعدی است ، كهكشانها در فضایی سه بعدی پراكنده اند كه می تواند متناهی یا نامتناهی باشد – ولی این را نمی دانیم .

آهنگ دور شدن كهكشانها از یكدیگر حكایت از آن می كند كه در حدود ده بیلیون سال پیش همة مادة جهان سخت درهم فشرده بود . عموماً تصور می شود كه جهان با انفجاری آتشین ، انفجار بزرگ ، آغاز گردید كه به دنبال آن ماده وانرژی با قهر تمام به بیرون پرتاب شد . بعدها این ماده به صورت توده های مجتمعی درآمد كه سرانجام كهكشانها را بوجود آوردند . این كهكشانها هنوز همچنان به نیروی محرك انفجار آغازین از هم دور می شوند .

آیا جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت یا سرانجام متوقف خواهد شد وانقباض پیدا خواهد كرد ؟ این سوال یكی از مهمترین سوالهای پاسخ نیافتة كیهانشناسی است . سرنوشت نهایی حیات وماده در جهان به این پاسخ بستگی دارد . می توان با اندازه گرفتن سرعتها از روی تغییر مكانهای سرخ وفواصل اجسام بسیار دوردست ، ودر نتیجه بسیار قدیمی مانند اخترنماها ، كوشید كه آهنگ كند شدن انبساط را محاسبه كرد . راه دیگر بر چگالی متوسط ماده در جهان مبتنی است كه نیرویی گرانشی علیه انبساط وارد می آورد . اگر چگالی بیش از مقداری بحرانی باشد ، این نیروی گرانشی سرانجام فرار كهكشانها از یكدیگر را متوقف خواهد ساخت وآنها را بار دیگر به سوی هم خواهد كشاند . بالاخره سن جهان را می توان از روی سن بعضی عناصر رادیواكتیو ، یا از روی ستارگان خوشه های كروی برآورد كرد ، وسپس آن را با زمانی مقایسه كرد كه طول كشیده است تا جهان به اندازه كنونی خود برسد ، مشروط براینكه همواره با آهنگ امروزی خود منبسط شده باشد .

بنابراین وظیفه كیهانشناسان جدید ، معین كردن چهار مقدار است : آهنگ انبساط كنونی (ثابت هابل) ، تغییر آهنگ انبساط (پارامتر كند شدن ) ، چگالی جرم در حال حاضر وسن جهان . بعضی از این مقادیر بهم مربوطند . مثلاً در یك مدل ساده پارامتر كند شدن دقیقاً نصف چگالی است وقتی هر دو بر حسب واحدهای مناسبی بیان شوند . در حال حاضر مقادیر این چهار كمیت جملگی كاملاً غیر قطعیند . ولی در سال 1974 ، ج.ر. گوت وسه منجم دیگر قراین موجود را بررسی كردند وبه این نتیجه رسیدند كه ظاهراً چگالی جهان فقط یك دهم مقدار بحرانی است . این مطالعه همراه با پژوهش دیگری بوسیلة آلن سندیج و ج.آ. تمان حاكی از اینست كه جهان برای همیشه انبساط خواهد یافت ؛ با وجود این تكلیف مسأله به هیچ روی روشن نیست .

برچسب ها : بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , مقاله بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , پروژه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , تحقیق بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , دانلود پایان نامه بررسی سیر تحول ستارگان در حوزه علم فیزیک , سیر تحول , ستارگان , حوزه , علم , فیزیک , پروژه , پایان نامه , تحقیق , مقاله , پژوهش , دانلود پرو