روشهای نوین انشا با رویكردی به خلاقیت

متاسفانه تدریس انشا با شیوه های خلاق،كه دانش آموز را در نوشتن ماهر و توانا كند در هیچ یك از مقاطع تحصیلی كشور ما رایج نیست و به همین علت دانش آموزان اغلب از این درس گریزانند و بسیاری از آنان تا آخرین سال تحصیلی انشا نوشتن را یاد نمی گیرند

روشهای نوین انشا با رویكردی به خلاقیت

چكیده :
متاسفانه تدریس انشا با شیوه های خلاق،كه دانش آموز را در نوشتن ماهر و توانا كند در هیچ یك از مقاطع تحصیلی كشور ما رایج نیست و به همین علت دانش آموزان اغلب از این درس گریزانند و بسیاری از آنان تا آخرین سال تحصیلی انشا نوشتن را یاد نمی گیرند شاید هم انشارا درسی بیهوده می دانند و یا تصور می كنند این درس را برای آزار آنان در برنامه درسی گنجانده اند. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش دلفی* به جمع آوری اطلاعات در زمینه ی علل ضعف دانش آموزان در درس انشا و پایین بودن خلاقیت آنهاپرداخته ایم وبه اختصار برخی موانع خلاقیت را كه با ضعف انشا بی ارتباط نیست مطرح نموده ایم.ودر بخش دوم راهكار هایی را برای رفع این نواقص ارائه كرده ایم.ودر بخش پایانی شیوه های نوین تدریس انشا را مطرح نموده ، كه بدون شك این شیوه ها تاثیر مستقیم در پرورش خلاقیت دانش آموزان دارد.به امید آنكه تجارب ناچیز اینجانب مورد استفاده قرار گیرد. 
آب دریا را اگر نتوان كشید هم به قدر تشنگی باید چشید
*در این روش برای بررسی مشكل و تدوین راه حل از افراد صاحب نظر در این رشته از قبیل كارشناسان ،نویسندگان،معلمان موفق و درمرحله بعد از دانش آموزان برتر المپیادهای ادبی ودانش آموزان نویسنده یا شاعر نظر خواهی می شود.مجددا" جمع بندی نظریات بدون ذكر نام و بصورت چرخشی ادامه می یابد تا بعد از یك تبادل نظر جامع سند نهایی تدوین شود.لذا این روش دو ویژگی مهم دارد :
1-حل مشكل بطور ریشه ای 2-واقع گرایی بالا
از محاسن روش دلفی این است كه اولا" لزومی ندارد افراد صاحب نظر و دخیل در تصمیم گیری در یك جا جمع شوندكه این بااستفاده از امكانات ICT فراهم است.ثانیا" نظرات وسوالات بدون ذكر نام توزیع میشود كه دركاهش تعصبات واعمال نظرهای شخصی بسیارمهم است.ثالثا" ،درگیر كردن گروههای مختلف صاحب نظر در مسئله تعریف شده سند نهایی بسیار واقع بینانه 

مقدمه:
توضیح درباره فواید نوشتن و اینكه هر انسان كار آمد روزی بتواند بنویسد شاید كار بی فایده ای باشد چرا كه ضرورت این امر به همگان روشن است اما انگار در برنامه ریزی جدید درسی این مهم فراموش شده است و بدیهی است كه اگر دانش آموزان هر هفته چند ساعتی را به موضوع انشایی فكر نكنند ودرباره آن ننویسند بعد از مدتی مهارت نوشتن در آنها ضعیف می شود. وبرای بر آوردن ساده ترین نیازهای نوشتاری خود دچار مشگل خواهند شد. ضمن اینكه نوشتن ،مزایای جانبی دیگری،مانندپرورش خلاقیت، تفكر و مطالعه نیز دارد و برای خوب نوشتن در مرحله اول باید خوب ببینند و مرحله دوم با دقت گوش كنند و در مرحله سوم آنچه را كه دیده و شنیده اند بتوانند خوب بیان كنند و در مرحله پایانی اینها را بنویسند و تا زمانی كه دانش آموز مراحل قبل را به دقت تمرین نكند در مرحله ی نوشتن موفق نخواهد بود. 
اگر دانش آموزان یك جامعه نیاموزند چگونه ذهن خود را به جریان در آورند و روح سیال خود را به تكاپو وادارند حتی اگر به مدارج بالای علمی نیز دست یابند بی شك سرنوشت غم انگیزی در انتظار آنها خواهد بود چرا كه انشا به عنوان یك سیستم ذهنی باز می تواند زیبا ترین آموزنده آزادی باشد . و محیطهای آموزشی باید جهت پرورش خلاقیت فرصتهای مختلفی را برای كودكان فراهم نمایند چرا كه با به كارگیری روشهای درست پرورش خلاقیت، دانش آموزان در سطوح مختلف هنر، علم و خلاقیت را یاد می گیرند. قبل از ورود به بحث اصلی ذكر این نكته لازم به نظر میرسد كه مبنای پرورش خلاقیت تخیل می باشد اما متاسفانه برخی از مربیان تخیلی بودن دانش آموزان را امری مضر می دانند در صورتیكه تاثیر بسزایی در امر خلاقیت می گذارد. با توجه به عللی كه دانش آموزان برای ضعف خود در انشامطرح نموده اند‍‍‌(به روش دلفی) در می یابیم كه محیط آموزشی مخصوصا معلم می تواند تاثیر مهمی در رشد خلاقیت و تقویت قوه ی تفكر داشته باشد.به همین جهت در این مقاله ابتدا به تعریف خلاقیت و موانع آن پرداخته ایم و سپس درس انشا را به عنوان یكی از راههای پرورش خلاقیت مطرح كرده ایم در این راستا ابتدا علل ضعف دانش آ موزان را در این درس، كه بی ارتباط با موانع خلاقیت نیست ،بررسی كرده ایم. سپس به ارائه ی راهكار هایی برای رفع این موانع پرداخته ایم. و در قسمت پایانی مقاله روشهای نوین تدریس انشا را كه به طور مستقیم با پرورش خلاقیت در ارتباط است شرح داده ایم. 



خلاقیت
خلاقیت به معنای خلق و آفرینش اندیشه ها ، متفاوت نگریستن به امور و ابداع راه حلهای جدید برای یك مساله است. خلاقیت تشخیص و بیان مساله و ارائه راه حلهای جدید برای آن است . این توانایی در بشر به اندازه حافظه عمومیت دارد و می توان آن را با روشهای معین پرورش داد . به گفته ی اندرسن " خلاقیت در كودكان امری همگانی است در حالیكه در بین بزرگسالان تقریبا وجود ندارد. خودبخود این سوال پیش می آید كه بر سر این توانایی بشر چه پیش آمده است." [1] 
مهمترین موانع خلاقیت :
الف) موانع فردی ب) موانع اجتماعی (مدرسه و خانواده) 
1- موانع فردی: 
برخی عوامل فردی كه باعث عدم رشد خلاقیت می شوند عبارتند از : عوامل روانی ، بیولوژیك و فیزیولوژیك. [2]
برخی موانع روانی و فردی كه در رشد خلاقیت تاثیر دارند عبارتند از : 
1- تاكید بر محفوظات ذهنی و حافظه
2- ترس از شكست و ریسك پذیر نبودن 
3- عدم شفافیت در اهداف 
4- عدم اعتماد به نفس
5- نداشتن پشتكار و مقاوم نبودن 
6- خجالتی و كم رو بودن 
7- اعتقاد به ارثی بودن خلاقیت 
8- منفی گرایی و داشتن تصور منفی از خود 
9- عدم تمركز ذهنی 
10- استراحت طلب بودن 
11- انعطاف پذیر نبودن 
12- تمایل به هماهنگ بودن با دیگران 
13- عدم تحمل مخالفت و تضاد 

2- موانع اجتماعی 
1- عدم شناسایی و استفاده از مربیان خلاق و نوآور 
2- مقاومت در برابر طرحهای جدید 
3- اجرای روشهای تدریس سنتی 
4- برقرای مقررات خشك انضباطی
5- توجه به نمره گرایی به جای توجه به فعالیتهای نوآورانه 
6- انتقاد مكرر از رفتار دانش آموز
7- عدم مشاركت فعال دانش آموزان در فعالیتهای آموزشی
8- بی توجهی به تخیلات دانش آموزان و عدم شناسایی علایق آن ها 
9- نبود امكانات كافی برای رشد خلاقیت 
علل ضعف انشا :
اشكالات مربوط به درس انشا در واقع از همان سالهای اول دبستان كه كودكان این درس را با جمله نویسی شروع می كنند پدید می آید برخی از معلمان دانسته یا ندانسته كمترین اهمیتی برای تمرینهای كتاب فارسی قائل نیستند و پس از آنكه چند بار از روی درس خوانده شد شخصا پرسش ها را در كلاس پاسخ می دهند تا دانش آموزان در كتابهایشان بنویسند اغلب دانش آموزان این كلاسها چون متن درس را درك نكرده اند بدیهی است كه قادر نخواهند بود جملات محكم و زیبایی بسازند یا برداشتهای خود را از موضوع درس در چند جمله بنویسند یا بیان كنند این دانش آموزان همان هایی هستند كه در سالهای بعد برای نوشتن انشا شب هنگام به سراغ والدینشان می روند تا صبح روز بعد در كلاس نمره ی خوبی به دست آورند .در حالی كه اگر انشا را به مثابه ی روح سیال و جریان ذهنی دانش آموزان در نظر بگیریم می بینیم بی توجهی به این درس چه خسران عظیمی در بر دارد و تاكنون هم چه زیان عظیمی را متحمل شده ایم .و اما مهمترین علل ضعف دانش آموزان كه با روش دلفی گردآوری شده است عبارتند از:
موضوعات انشا عموما تكراری و خسته كننده است و معلم توضیحی درباره ی موضوع انشا سر كلاس ارائه نمی دهد.
1- به درس انشا و نگارش بهای كمتری نسبت به دروسی نظیر ریاضی ، زبان ، فیزیك و .... داده می شود و همین امر سبب كمبود در این زمینه است. 
2- معلمین اهمیت درس انشا را برای دانش آموزان بازگو نمی كنند و چه بسا دانش آموزان انشا را امری بیهوده تلقی می كنند و انگیزه كافی برای این درس ندارند. 
3- برخی دانش آموزان از نمرات كم انشاء سرخورده می شوند و رغبتی به نوشتن دوباره ندارند و دیگر اینكه معلمین برای نوشتن انشا حجم خاصی را مشخص می كنند به عنوان مثال می گویند باید بیشتر از ده خط بنویسید. حال آنكه این شیوه اشتباه است. 
4- دلسوزی بی جای والدین در درماندگی فرزندان خود از نوشتن انشا كه با كمترین خواهش و اصرار فرزند خود از نوشتن انشا كه با كمترین خواهش و اصرار فرزند حاضر می شود كار او را خود بر دوش بگیرند. 
5- بی توجهی به فرهنگ كتابخوانی در اكثر خانواده ها به دلیل گرفتاریها و مشكلات ، زیرا اگر پدر و مادر قسمتی از اوقات فراغت خود را صرف خواندن كتابهای مفید و سودمند كنند می توانند عاملی برای ترغیب فرزند به امر مطالعه باشد. 
6- سطح مطالعه در میان دانش آموزان بسیار كم است و آنها علاقه چندانی به خواندن كتابهای مفید غیر درسی ندارند و همین كمبود اطلاعات باعث ناتوانی آنها در نوشتن می شود.
7- دیده شده است دانش آموزی به علت اینكه نوشته اش خودش را راضی و خرسند نكرده از بیم دانش آموزان و احیانا تمسخر آنان ، سرزنش معلم و حتی نمره بد را به جان می خرد و به بهانه اینكه انشایش را نیاورده یا ننوشته، از خواندن انشا سرباز می زنند و كم كم این عقده در او شكل می گیرد كه نمی تواندچیز خوبی بنویسد. 
8- استفاده های مكرر از این ساعت درسی برای جبران دروس عقب افتاده.
10- عدم استفاده از وسایل كمك آموزشی مثل فیلم و تصویر و عدم تنوع ساعتهای انشا.

برچسب ها : روشهای نوین انشا با رویكردی به خلاقیت , انشا , خلاقیت , موانع , راهكارها , شیوه های نوین , مقاله , پژوهش , تحقیق , پروژه , دانلود مقاله , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه