بررسی بورس اوراق بهادار

مقاله بررسی بورس اوراق بهادار در 74 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی بورس اوراق بهادار

دیباچه

بورس اوراق بهادار، یك بازار متشكل و رسمی سرمایه است كه در آن خرید و فروش سهام شركت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات ویژه‌ای انجام می‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه‌های راكد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است (دوانی، غلامحسین، سال 1384، ص 32). اندیشه برخورداری از بازار اوراق بهادار و سرعت بخشیدن به فرآیند صنعتی شدن در ایران به دهه 1310 بازمی‌گردد با این حال، آغاز جنگ دوم جهانی و رخدادهای سیاسی و اقتصادی دنبال آن، راه‌اندازی بورس را تا سال 1346 به تأخیر انداخت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پی جنگ عراق با ایران، بورس اوراق بهادار تهران وارد دوره ركود فعالیت خود شد. ولی در سال 1368 و پس از پایان جنگ تحمیلی براساس اهداف نخستین برنامه پنج ساله كشور و سیاست دولت مبنی بر تجهیز و مشاركت بخش خصوصی در فعالیت‌های تولیدی، دوران ركود بورس پایان یافت و حجم معاملات در آن افزایش چشمگیری پیدا كرد.

در حال حاضر و با گذشت 17 سال از دوره تجدید حیات بورس، بررسی این بازار و تشخیص به هنگام خرید یا فروش یك سهم همواره به عنوان مشكلی بزرگ برای كسانی كه در آن مشغول فعالیت هستند، مطرح بوده است. با این وجود سرمایه‌گذاران تلاش دارند كه تا حد ممكن پس اندازهای خود را در جایی سرمایه‌گذاری كنند كه بیشترین بازده را داشته باشد.

بازده سهام در دوره های متفاوت، متغیر است و روند ثابت و یكنواختی را به همراه ندارد. بنابراین نوسان و تغییرپذیری، جزء جدایی‌ناپذیر بازدهی سهام در طی زمان است. با توجه به تغییرپذیری و نوسان، بازده دوره های آینده نیز قابل اطمینان نیستند. عدم اطمینان نسبت به بازده های آتی سهام، سرمایه‌گذاری را با ریسك همراه می نماید. و سرمایه‌گذار همیشه به دنبال كاهش ریسك و افزایش اطمینان بازدهی است. (راعی، رضا و تلنگی، احمد، سال 1383، ص 118)

بنابراین سرمایه گذاران در صورتی تحمل ریسك را می پذیرند كه در قبال آن، ما به ازای عایدشان شود و این ما به ازاء چیزی نخواهد بود جز بازده بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها. بر این اساس، سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار، ریسك و بازده سرمایه گذاری را همزمان مورد توجه قرار می دهند. به همین دلیل شناخت پیوند بین ریسك و بازده در فرآیند تصمیم‌گیری سرمایه گذاران اهمیت ویژه‌ای دارد.

نخستین نظریه در مورد ریسك و بازده سرمایه‌گذاری‌ها در دهه 1950 توسط ماركوویتز[1] ارائه گردید. اساس و مبنای این نظریه میزان ریسك و بازدهی است كه دارندة مجموعه اوراق بهادار از آن بهره‌مند می‌شود (ریموندپی نوو، سال 1384، ص 10). لیكن فرمولهای ارائه شده در این الگو به ویژه برای محاسبة ریسك سبد اوراق بهادار، در عمل بسیار پیچیده و وقت‌گیر بود. بطوریكه برای یك سرمایه‌گذار عادی امكان استفاده از آن غیر عملی بود. چندی بعد ویلیام شارپ[2] (1964) و جان لینت نر[3] (1965) الگوی دیگری را تحت عنوان الگوی قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای[4] (CAPM) پایه‌گذاری كردند كه بسیار ساده و كاربردی بود و منجر به كسب جایزة نوبل توسط شارپ (1990) گردید.

پژوهش حاضر با استفاده از الگوی اخیر به بررسی پیوند بین ریسك سیستماتیك و بازده سهام عادی در صنعت دارویی بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. برای این امر ابتدا بازده سهام عادی محاسبه شده و سپس بازده بدره بازار بدست آورده می‌شود. در مرحلة بعدی كوواریانس (درجه همسویی) بین این دو مقدار به دست آمده، محاسبه و حاصل برواریانس بازده بدرة بازار تقسیم خواهد گردید تا ضریب بتا  بدست آید. و در نهایت از راه استفاده از آماره های ضریب تعیین و ضریب همبستگی پیرسون  به آزمون معناداری همبستگی بین متغیر ریسك سیستماتیك (ضریب ) و متغیر بازده سهام عادی  پرداخته خواهد شد. با این امید كه دستاوردهای این پژوهش بتواند برای تصمیم گیرندگان و سرمایه‌گذاران و نیز در جهت پژوهش‌های آتی مثمر ثمر واقع گردد.

فصل اول

كلیات پژوهش

1-1بیان مسأله و علل برگزیدن موضوع پژوهش

2-1 اهداف پژوهش

3-1 اهمیت پژوهش

4-1 فرضیه های پژوهش

5-1 روش پژوهش

6-1 جمع آوری اطلاعات

7-1 قلمرو پژوهش

          1-7-1 قلمرو موضوع

          2-7-1 قلمرو زمانی

          3-7-1 قلمرو مكانی

8-1 متغیرهای پژوهش

9-1 محدودیت های پژوهش

10-1 واژگان كلیدی

11-1 ساختار پژوهش

فصل اول

كلیات پژوهش

1-1بیان مسأله و علل برگزیدن موضوع پژوهش

در سرمایه گذاری ریسك و بازده نقش كلیدی دارند. بطور كلی سرمایه گذاران ریسك گریزند و بنابراین اگر شركتها گامهایی بردارند. كه ریسك آنها را بالا ببرد، در صورت ثبات سایر عوامل ارزش آن شركتها پائین می آید . برای جبران این مسأله نرخ بازده مورد انتظار شركتی كه در دارائیهای خطرناك سرمایه گذاری می كند باید بیش از شركتی باشد كه دراین دارائیها سرمایه گذاری نمی كند. بنابراین تعریف ریسك بایستی در برگیرنده ضریب تغییرات بازده پروژه سرمایه گذاری باشد.(فردوستون و یوجین بریگام، سال 1375، ص 437). در نتیجه ریسك عبارت است از احتمال متفاوت بودن نرخ واقعی بازده با نرخ مورد انتظار سرمایه گذار. (ریموند پی نوو، سال 1384، ص 6)

ریسك سهام متشكل از دو بخش است:‌ریسك كاهش پذیر (‌قابل اجتناب) و ریسك كاهش ناپـذیر (غـیر قـابل اجـتناب). آن بـخش از ریسك سهام را كـه بـتوان كاهش داد ریـسك غیر سیستماتیك یا ریسك كاهش پذیر می نامند. و بخشی را كه از راه افزایش تعداد سهام نتوان كاهش داد ریسك سیستماتیك یا ریسك كاهش ناپذیر می گویند.

علت استفاده از واژة ریسك سیستماتیك آن است كه این ریسك نشان دهندة آن بخش از كل ریسك سهام است كه به دلیل وجود عواملی كه قیمت كل سهام موجود در بازار را تحت تأثیر قرار می دهند،‌به وجود آمده است . از عوامل مهم ریسك سیستماتیك دگرگونی سیاسی و اقتصادی ، چرخه های تجاری ،‌تورم و بیكاری است.

ریسك غیر سیستماتیك آن بخش از كل ریسك سهام را كه ویژه یك شركت یا صنعت معین است،‌نشان می دهد . این ریسك را می توان با برگزیدن شركت مناسب ، كاهش داد یا حذف كرد.

برخی عوامل كه باعث پدید آمدن ریسك غیر سیستماتیك می شوند. از این قرارند:‌كالاها و  خدمات تولیدی شركت یا صنعت، فعالیت های رقبا، نوع مدیریت و ساختار هزینه های شركت. (ریموند پی نور، سال 1384، ص 349- 350)

ازآن جائیكه ریسك غیر سیستماتیك را می توان با گزینش صحیح دارایی یا سرمایه گذاری حذف كرد یا كاهش داد، بنابراین چیزی كه از نظر سرمایه گذار به عنوان ریسك اصلی غیر قابل اجتناب باقی می ماند همان ریسك سیستماتیك است. نظریه های سرمایه گذاری ، پیوند میان ریسك سیستماتیك و بازده سهام را تأیید كرده و آن را خطی می دانند. كه از جملة آنها نظریه ارائه شده توسط شارپ ولینت نر (الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه ای) می باشد. بنابراین مسأله این پژوهش برگرفته شده از نظریه بالا به صورت پرسش زیر بیان می شود:

«آیا در بازار بورس اوراق بهادار تهران (صنعت دارویی) بین ریسك سیستماتیك و بازده سهام عادی رابطه معنی داری وجود دارد یا خیر؟‌»

2-1 اهداف پژوهش

نظریه های مالی‌،رابطه مثبت بین ریسك و بازده را نشـان داده اند. از جملة آنها ،‌الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه ای می باشد كه نشان داده است رابطه مثبت و خطی بین ریسك سیستماتیك و بازده سرمایه گذاری وجود دارد. الگوی یادشده با سادگی و ظرافت این اندیشة بنیادین را بیان می كند كه سرمایه گذاران انتظار دارند در برابر پذیرش خطر كاهش پذیر از راه گوناگونی ، پاداشی دریافت كنند.
(ریچارد بریلی، سال 1377،ص 161). این الگو در كشورهای مختلف و از جمله در كشور ما مورد آزمون قرار گرفته است. بنابراین پژوهش حاضر پس از تبیین برخی پژوهش های انجام گرفته در این مورد ، به بررسی الگوی یادشده در مورد شركتهای صنایع دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خواهد پرداخت.

از این رو هدف و انگیزه اصلی نگارنده از برگزیدن موضوع بالا ، كاوش وپژوهش در مورد پیوند بین ریسك سیستماتیك و بازده سهام عادی در بورس اوراق بهادار تهران است. هدف دیگری كه این پژوهش دنبال می كند مقایسه دستاوردهای حاصل با دستاوردهای پژوهشی است كه تحت عنوان مشابه و در یك دوره زمانی متفاوت توسط آقای تیمور جعفری نسب به عنوان پایان نامة كارشناسی ارشد رشتة حسابداری در دانشگاه آزاد اسلامی  واحد علوم و تحقیقات برای سالهای 1373 تا 1377 انجام گرفته است. تا از این رهگذر به میزان پیشرفت بورس اوراق بهادار تهران به سمت كارآیی ، پی ببرد. و اطلاعات فراهم شده از این پژوهش چه ازجنبه نظری و  چه از جنبه كاربردی راه گشایی برای دانش پژوهان باشد و دستاوردهای حاصله به وسیلة شركتها و مخصوصاً‌ توسط سرمایه گذاران مورد استفاده قرار گیرد تا گامی هرچند كوچك در جهت پیشرفت بازار سرمایه در ایران برداشته شود.

ب) سود سهمی یا سهام جایزه

معمولاً شركت ها در زمان انقضای دوره پرداخت سود نقدی ، به دلیل كمبود نقدینگی یا حفظ منابع نقدی موجود، برای تأمین سود متعلق به هر سهم به جای پرداخت نقدی اقدام به دادن سهام جایزه یا سود سهمی می نمایند و از این طریق افزایش سرمایه می دهند كه این همان افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران می‌باشد. برخی از مزایای تقسیم سود سهمی یا سهام جایزه به شرح زیر می باشد.(هامپتون و ووارن،سال 1380، ص 396):   

1-ذخیره كردن نقدینگی:

تقسیم سهام به شركت اجازه می دهد كه بدون صرف نقدینگی كه برای ادامه كار و یا توسعه شركت ممكن است مورد نیاز باشد، سود سهام را اعلام كند. بدین ترتیب شركت به جای تقسیم سود سهام آن را برای توسعه شركت به كار می گیرد و وابستگی شركت به منابع خارجی كاهش می یابد.

2- نشان دهنده سود بیشتر در آینده :

توزیع سهام به جای تقسیم سود ، نشان از كسب سود بالاتر در آینده است. اگر سود افزایش نیابد به دلیل افزایش سهام ، عایدی هر سهم شركت كاهش می یابد . از آنجا كه كاهش عایدی هر سهم باعث كاهش ارزش بازار سهام می شود، بنابراین تصمیم گیری در مورد تقسیم سود سهام به صورت توزیع سهام فقط توسط مجمع صاحبان سهام  انجام می شود و آن زمانی است كه امكان افزایش عادی هر سهم وجود داشته باشد.

3- افزایش سود سهام سرمایه گذاران در آینده:

اگر پرداخت نقدی سود سهام تا پس از اعلام توزیع سهام اضافی ادامه یابد عایدی آتی هر سهم افزایش خواهد داشت.

4- داشتن تأثیر مثبت در بازار:

به عـلت تـأثیر مـثبت تقـسیم سـهام اضـافی ،‌اغـلب اعـلام این موضوع سبب تشویق سرمایه گذاران در خـرید سـهام می شود و در نتیجه باعث افزایش قیمت سهام در بازار می شود . به این ترتیب به غیر از یك افت ارزش پس از توزیع سهام اضافی ، قیمت ها افزایش می یابند.

5- حفظ كردن نسبت مالكیت سهامداران :

تقسیم سهام اضافی با صدور سهام عادی جدید تفاوت دارد. اگر سهامداران فعلی برای خرید سهام جدید وجه نقد در اختیار نداشته باشند، نسبت مالكیت آنها با خرید سهام توسط سرمایه گذاران جدید كاهش می یابد. ولی در حالت تقسیم سهام اضافی(به شكل سود سهمی یا سهام جایزه) سـهامداران فـعلی بـه نسـبت سـهام خود ، سهام جدید را دریافت می كنند . بنابراین نسبت مالكیت آنها ثابت باقی می ماند.

ج) تجزیه سهام

تجزیه سهام عبارت است از تغییر در تعداد سهام موجود نزد سهامداران كه از طریق كاهش یا افزایش متناسب در ارزش اسمی سهام به وجود می آید و فقط ارزش اسمی و تعداد سهام موجود نزد سهامداران را تحت تأثیر قرار می دهد. از آنجا كه ارزش حقوق صاحبان سهام تغییر نمی كند، ارزش بازار سهام برای تطبیق با تجزیه سهام، تغییر می كند.

وجوه تمایز بین سود سهمی و تجزیه سهام به شرح زیر می باشد: (مدرس، احمد و عبداله زاده، فرهاد، سال 1382، ص 180).

1-  با سود سهمی، سود انباشته شركت كاهش یافته ، سهام جدید به طور متناسب بین سهامداران توزیع می شود. تجزیه سهام ، تعداد سهام منتشره را افزایش می دهد اما سود انباشته تغییری نمی كند .

2-   با اعطای سود سهمی، مبلغ اسمی سهام تغییر نمی كند اما در تجزیه سهام ، به تناسب تجزیه ، مبلغ اسمی كاهش می یابد.

وجوه تشابه بین سود سهمی و تجزیه سهام نیز به شرح زیر است:

وجوه تشابه بین سود سهمی و تجزیه سهام نیز به شرح زیر است:

1-در هر دو هیچ وجه نقدی پرداخت نمی شود.

2-در هر دو حالت، تعداد سهام منتشره افزایش می یابد.

3-   در هر دو، مجموع حقوق صاحبان سهام، بدون تغییر باقی می ماند.

د) بازخرید سهام(تجمیع سهام)

روش دیگر برای توزیع سود بین سهامداران ، بازخرید سهام است. بازخرید سهام وقتی انجام می گیرد كه یك شـركت ســهام عادی موجود نزد صاحبان سهام خود را خریداری می كند. از دیـدگاه نظری،‌ بازخرید سهام یا پرداخت سود سهام برای سهامداران یكسان می باشد ،‌ زیرا منافع سرمایه ای حاصل از بازخرید سهام برابر با سود سهامی است كه می توانست در صورت عدم فروش سهام خود را دریافت كند. بعد از بازخرید سهام، سود هر سهم به دلیل كاهش تعداد سهام منتشره افزایش می یابد.

مزایا و معایب بازخرید سهام در كشورهایی كه امكان آن از نظر قانون وجود دارد، به شرح زیر است: (مدرس، احمد و عبداله زاده، فرهاد، سال 1382، ص 183).

مزایای بازخرید سهام برای سهامداران :

1-  اگر در نتیجه بازخرید سهام، قیمت بازار سهام افزایش یابد،‌سهامداران می توانند در صورت فروش سهام به قیمت بالاتر ، از مزیت سود سرمایه بهره مند شوند.

2-   در حالت بازخرید ، سهامداران نسبت به فروش یا عدم فروش سهام خود مختارند ، اما اگر سود سهام پرداخت شود،‌سهامداران باید آن را بپذیرند و مالیات مربوطه را نیز متحمل شوند.

برچسب ها : بررسی بورس اوراق بهادار , تحقیق بررسی بورس اوراق بهادار , پروژه بررسی بورس اوراق بهادار , مقاله بررسی بورس اوراق بهادار , دانلود تحقیق بررسی بورس اوراق بهادار , پروژه , پژوهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق