واکسن و ایمن سازی

هر گونه اقدامی كه به منظور جلوگیری از بروز عفونت و یا تخفیف شكل طبیعی بیماری در فردی با تجویز آنتی بادی یا آنتی ‍‍‍ژن بعمل آید ایمن سازی گفته می شود

واکسن و ایمن سازی

فصل اول

بیماریهای دارای واكسن

كلیات واكسیناسیون

هر گونه اقدامی كه به منظور جلوگیری از بروز عفونت و یا تخفیف شكل طبیعی بیماری در فردی با تجویز آنتی بادی یا آنتی ‍‍‍ژن بعمل آید ایمن سازی گفته می شود .

با تزریق عضلانی یا وریدی آنتی بادی ایمنی غیر فعال یا انتقالی ایجاد می گردد . دوام این نوع ایمنی كوتاه است و بستگی به نیمه عمر‌آنتی بادی در بدن فرد دریافت كننده دارد و این مدت در حدود 3 تا 4 هفته می باشد .

در صورت تجویز آنتی ژن كه شامل میكرو ارگانیسم ضعیف شده ، كشته شده و یا اجزاء آن می شود دستگاه ایمنی فرد دریافت كننده تحریك و به طور فعال آنتی بادی تولید می كند . ایمنی بدست آمده در این حالت را ایمنی فعال گویند . دوام این نوع ایمنی ، طولانی تر از نوع غیر فعال است .

ایمن سازی فعال یا واكسیناسیون

واكسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است كه به وسیله آن با هزینه كم     می توان از ابتلاء به بیماریهای عفونی جلوگیری كرد . با اجرای برنامه واكسیناسیون همگانی در جهان ، شیوع بسیاری از بیماریهای خطرناك در بین شیرخواران ، كودكان و بالغین كاهش بارزی پیدا كرده است به طوری كه اكنون شیوع بیماریهای خطیری چون دیفتری ، كزاز ، سیاه سرفه ، سرخك و فلج كودكان با واكسیناسیون همگانی با موفقیت كنترل و در بسیاری از كشورها عملاً

به حداقل میزان خود رسیده است ، یا ببیماری آبله كه با واكسیناسیون همگانی و پیگیری جهانی ریشه كن شده است .

برای بیش از 20 بیماری انسان ، اكنون واكسن تهیه شده است كه تعدادی از آنها بطور همگانی و بقیه در شرایط خاصی ، مورد استفاده قرار می گیرند .

تصمیم برای تهیه و استفاده از واكسن ، جهت یك بیماری بر اساس نتیجه موازنه دو موضوع ، یكی میزان احتیاج به واكسن و دیگری خطرات و عوارض ناشی از آن گرفته می شود .

میزان اثر پیشگیری كننده واكسن یك بیماری ، از مقایسه تعداد مبتلایان دو گروه افراد واكسینه شده و نشده ای كه به طور تصادفی در معرض بیماری قرار        می گیرند بدست می‌آید .

موثرترین واكسنها آنهائی هستند كه مكانیسم پیشگیری حاصل از مرحله بهبودی در شكل طبیعی بیماری را تقلید كنند .

رابطه بین نوع واكسن با ایمنی حاصل

واكسن های با اجرام زنده كه از قدرت بیماریزایی آنها كاسته شده است ، معمولاً با دو واحد می توانند ایمنی موثر و طولانی نسبت به واكسن های كشته شده ایجاد كنند . این واكسن ها علاوه بر سیستم ایمنی هومورال سیستم ایمنی سلولی را نیز تحریك می نمایند ، این نوع واكسنها تمایل دارند واكنشهای مشابه شكل طبیعی بیماری به خصوص در افراد با نقص ایمنی را ایجاد كنند .

برای اینكه با واكسنهای كشته شده ایمنی كافی و بمدت طولانی بدست آید ، بایستی این واكسنها ابتدا در چند نوبت تزریق گردند و برای جلوگیری از كاهش سطح آنتی بادی و ادامه ایمنی اغلب لازم است كه تزریق واكسن در آینده یادآوری شود .

تاریخچه واكسیناسیون

جان میلیونها نفر با استفاده از پنی سیلین ، سولفاتیل آمید و داروهای باكتری كش مشابه نجات یافته است . اما شاید با اثر پیشگیری كننده ایمن سازی – كه از دیگر اكتشافات تصادفی است – جانهای بیشتری نجات یافته باشند . تا بیش از سده نوزدهم یكی از بزرگترین بلایایی كه دامن گیر بشر می شد آبله بود . تنها دو بیماری ،‌یعنی طاعون و مالاریا ، به اندازه آبله قربانی داشته اند . چگونگی مبارزه با مالاریا با استفاده از كینین و داروهای ضد مالاریا انجام می شد حشره كشها نیز در حذف پشه های ناقل بیماری مفید واقع شدند . پس از آنكه مشخص شد عامل انتقال طاعون كك های بدن موش هستند ، این بیماری نیز سرانجام در مناطق توسعه یافته جهان با انجام اقدامات بهداشتی مهار شد . شهرت ادوارد جنر بدلیل آشنا كردن جهانیان با واكسنی است كه جان میلیونها نفر را از مرگ شوم ناشی از آبله رهانیده و چندین میلیون نفر دیگر را از ظاهر زشت و وحشتناكی كه بر اثر ابتلاء به این بیماری ایجاد می شود ، نجات داده است . جنر واكسن خود را

در پی كار طولانی و طاقت فرسا در آزمایشگاه كشف نكرد . در 19 سالگی شیردوشی به او گفته بود . كه هرگز به آبله مبتلا نخواهد شد ، چون قبلاً به آبله گاوی مبتلا شده بود . بعدها وقتی جنر پزشك شد و به بی فایده بودن تلاشهایش برای درمان این بیماری پی برد ، جمله آن شیردوش را به خاطر آورد . او تحقیق كرد و دریافت شیردوشان تقریباً‌هرگز ، حتی وقتی از مبتلایان به آبله پرستاری می كنند ، دچار آبله نمی شوند . به نظرش رسید كه آبله گاوی را به افراد تلقیح كند ، تا آنها را از ابتلا به بیماری مرگبارتر آبله مصون سازد . این بخت یاری حقیقی بود . بدون اینكه زحمتی بكشد ، دریافت كه آبله گاوی باعث ایمنی در برابر آبله می شود . قوه تشخیص او به اندازه ای بود كه توانست به ارزش این حقیقت پی ببرد و از آن استفاده كند ادوارد جنر به سال 1749 در بركلی از توابع گلاسترشر انگلستان به دنیا آمد . شش ساله بود كه پدرش یك روحانی مسیحی ، درگذشت وبرادر بزرگترش مسئولیت تربیت او را به عهده گرفت تحصیلات ابتدائی خود را در مدارس محلی گذراند ،‌و در آنجا به تاریخ طبیعی علاقمند شد . تحصیل طب را زیر نظر دانیل لادلو ، از جراحان سادبری آغاز كرد . در این هنگام بود كه شیردوش ، رابطه بین آبله گاوی و آبله را برایش تعریف كرد . جنر در سال 1775 در زمینه عقاید روستائیان گلاسترشر درباره آبله به تحقیق پرداخت و دریافت كه دو نوع آبله گاوی وجود دارد ، و فقط یكی از آنها پیشگیری می كند . همچنین تائین كرد كه نوع موثر آبله گاوی تنها وقتی اثر محافظتی دارد كه در مرحله خاصی از بیماری منتقل شود .

او برای آزمودن نظریه اش مقداری از مایع درون تاولهای دست شیرفروشی را كه به آبله گاوی مبتلا بود بیرون كشید و آن را به لندن برد و با دقت مایع آبله را به پسركی تلقیح كرد و همان طور كه جنر پیش بینی كرده بود پسرك به آبله دچار نشد . جنر از واژه واكسیناسیون استفاده نكرد ، بلكه به جایش لفظ مایه كوبی یا ((واریوله واكسینه ))‌را به كار برد معنای لغوی اصطلاح لاتینی اخیر ((تاولهای ریز گاو )) است . تا حدود یك قرن بعد ، مایع كوبی جنری آبله گاوی ، تنها روش ایمن سازی علیه بیماری بود . در سال 1880 لویی پاستور برای ایمن سازی مرغان علیه وبا ، كه در یك همه گیری ، 10% طیور فرانسه را از بین برده بود ، روشی ابداء كرد . او باكتری ایجاد كننده این بیماری را جدا سازی كرد و با كشت شكل ضعیف شده و تلقیح آن به مرغان آنها را نسبت به حمله مرگبار بیماری ایمن ساخت . اصول كلی روش پاستور با روشی كه جنر برای مایع كوبی با آبله گاوی ابداع كرد یكی بود . قبل از آنكه ویروس آبله به شكل آبله گاوی به شیردوش منتقل شود ،‌در بدن گاو ضعیف شده بود . در سال 1881 ،‌پاستور با روی آوردن به سیاه زخم كه از بیماریهای گاو و گوسفند است ، باسیل آن را جدا كرد . او این باكتری را در دمایی بالاتر از دمای بدن حیوان كشت داد تا مایعی برای تلقیح تهیه كند كه موجب حمله خفیف سیاه زخم در جانور شود ، و حیوان را برای روزی كه دچار حمله شدید بیماری می شود ، ایمن سازد . همان طور كه خود پاستور گفت ، او برای ارج نهادن به شایستگی و خدمات مهم یكی از بزرگترین انگلیسیان ، یعنی جنر واژه واكسیناسیون را به طور كلی برای روش مایع كوبی پیشگیری كننده وضع كرد . چهار سال بعد پاستور واكسنی برای بیماری كه در حیوانات هاری و گاه در انسان آب گریزی خوانده می شود ، ابداع كرد . پژوهش های پیش گامانه پاستور ، كه بر كشف بخت یارانه جنر مبتنی بود ، ایمن سازی را به دانش بسیار كارآمد تبدیل كرد ، و زمینه را برای وقوع انقلابی در مهار بیماریهای عفونی آماده ساخت . شاید گذشته از كشف آنتی بیوتیكها ، هیچ اكتشافی چنین تاثیر عمیقی بر سلامت انسان نگذاشته باشد . به نوشته و . ر كلارك در پایه های تجربی ایمنی شناسی معاصر (1986 ) گل سرسبد موفقیت ها در فرآیند ایمن سازی ریشه كنی كامل آبله بوده است . در نیمه نخست این قرن ،‌سالانه حدود 2 تا 3 میلیون مورد جدید گزارش می شد .

در سال 1949 آخرین مورد آبله در ایالات متحده ، و در سال 1977 آخرین مورد تایید شده سراسر جهان در سومالی گزارش شد .

واكسن چیست و چگونه تولید می شود ؟

واكسن چیست ؟‌

موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه یافتن بر میكروبها را دارد . این حالت را ((مصونیت )) می نامند . اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج كمك كرد ،‌تا چنین مصونیتی را پیدا كند . در بسیاری از بیماریهایی كه از ویروس پدید می آیند ، اگر انسان یك بار آن بیماری را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر‌آن مصونیت پیدا می كند . مثلاً‌آبله ،‌سرخك و آبله مرغان از بیماریهایی هستند كه اگر یك بار انسان آنها را بگیرد ، برای همیشه از آنها مصونیت پیدا می كند . یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت . اما بیماریهای دیگری مانند آنفولانزا ممكن است چند بار به سراغ انسان بیایند . پس برای رهایی از چنگ آنها می آیند و به طور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می كنند . بدین طریق كه ویروس ضعیف شده آن بیماری را به بدن تزریق كرده ، انسان را دچار یك حالت خفیفی از آن بیماری می نمایند . ولی چون این بسیار ضعیف است ، انسان به زودی بهبودی می یابد و پس از بهبودی كامل برای یك مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت می یابد . واكسن زدن یعنی تزریق ویروس ضعیف یك بیماری به بدن .

واكسن دارای میكرب بیماری است كه البته آن را ضعیف و بی‌آزار ساخته اند واكسن از پی تزریق در بدن انسان ((پادزهر)) درست می كند كه با ویروس بیماری وارد نبرد می شوند و آنها را خنثی می كنند .

طرز ساختن واكسن چگونه است ؟

واكسن را این گونه می سازند : نخست حیوانی را عمداً دچار بیماری مورد نظر می كنند . سپس ویروس آن بیماری را از بدن حیوان مزبور جدا می سازند . مجدداً این ویروس را به حیوان دیگر تزریق می كنند و پس از بیمار شدنش ، باز ویروس را از بدنش جدا می سازند . آنقدر این عمل را تكرار می كنند تا به قدری ویروس ضعیف گردد كه اگر آن را به بدن انسانی تزریق كنند نه تنها او را بیمار نكند ، بلكه برایش مصونیت هم پدید آورد . راه دیگر واكسن سازی این است كه آن را از ویروسهای مرده یا بی فعالیت بدست می آورند . با تزریق این نوع واكسن ، بدن مشغول ساختن پادزهر می شود و خود را آماده دفاع در برابر میكروب اصلی می كند . برای بیماری خواب و آنفولانزا از این روش استفاده می كنند . و بالاخره گاهی هم خود ویروس را بی آنكه ضعیفش گردانند از راه پوست به بدن تزریق می نمایند .  آن گاه چون ویروس از راه غیر طبیعی وارد بدن گردیده ، باز در آن ایجاد مصونیت می كند . طرز عمل واكسنها مزیت ایمن سازی بر سرم درمانی ، در طول مدت حفاظت از طریق مایع كوبی است . واكسنها ،‌علاوه بر تولید فعال پابتنهای در گردش ، در موارد خاص ،‌و در هنگام بروز آلودگی های بعدی سریعاً موجب واكنش لیمفوسیتها گردیده و دستگاه حساس ایمنی را طوری سامان می دهد كه می تواند نسبت به حمله اجرام خارجی واكنش سریع نشان دهد ، این نوع واكنش را پاسخ یادآور یا خاطره ای می نامند . برای سهولت امر ، می توان واكسنها را به دو دسته مشخص تقسیم نمود : 

برچسب ها : واکسن و ایمن سازی , واکسن , ایمن سازی , واکسن و ایمن سازی , پروژه , تحقیق , مقاله , جزوه , پژوهش , دانلود پروژه , دانلود تحقیق , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود پژوهش